Dùng hạt nêm hay mì chính (bột ngọt) luôn là một câu hỏi gây tranh cãi trong nấu ăn và sức khỏe. Dưới đây là phân tích từ các chuyên gia dinh dưỡng để giúp bạn có cái nhìn rõ hơn.
Khi nói về việc nấu ăn, nhiều người thường băn khoăn giữa việc sử dụng hạt nêm hay bột ngọt (mì chính). Cả hai đều là gia vị giúp tăng hương vị món ăn. Tuy nhiên, việc sử dụng hạt nêm hay bột ngọt vẫn còn nhiều tranh cãi về tác động của chúng đối với sức khỏe. Câu hỏi đặt ra là nên chọn loại gia vị nào để sử dụng thường xuyên hơn tránh ảnh hưởng sức khỏe.
1. Hạt nêm
Hạt nêm là một loại gia vị tổng hợp, chứa các thành phần như muối, đường, bột ngọt, và nhiều chất phụ gia khác. Vị ngọt của hạt nêm chủ yếu là từ các chất điều vị này chứ không đến từ “xương hầm và thịt” như thường được quảng cáo. Hạt nêm thường được sử dụng rộng rãi vì tính tiện lợi và khả năng tăng cường hương vị nhanh chóng. Tuy nhiên, việc sử dụng quá nhiều hạt nêm có thể dẫn đến việc hấp thụ lượng muối và các chất phụ gia không tốt cho sức khỏe.
2. Mì chính (Bột ngọt)
Mì chính (hay bột ngọt) là một loại gia vị làm từ glutamate, một axit amin tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm. Bột ngọt giúp tăng cường vị umami, làm cho món ăn trở nên ngon miệng hơn. Tuy nhiên, có nhiều tranh cãi về tác động của bột ngọt đối với sức khỏe, với một số người cho rằng nó có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn hoặc mệt mỏi.
Chia sẻ trên ấn phẩm chuyên đề Sức khỏe Gia đình - NXB Y học, GS Phạm Văn Khôi (Viện Hóa học Việt Nam), cho biết thành phần không thể thiếu của hạt nêm là mì chính (chất điều vị 621) và hai chất điều vị 627, 631 có độ ngọt gấp 10-15 lần mì chính thông thường. Hiện cả 3 chất điều vị 621, 627, 631 đều nằm trong danh mục phụ gia được phép sử dụng trong thực phẩm.
Theo phân tích của chuyên gia này, vị ngọt của hạt nêm là từ chất điều vị chứ không phải là từ thịt hay xương như quảng cáo: “Cũng có thể trong thành phần hạt nêm có một số thành phần từ nước ninh xương, bột tôm, bột gà, nấm rơm... nhưng không đáng kể, chỉ dưới 5%. Do đó, các bà nội trợ phải nhớ là hạt nêm không thể thay thế các sản phẩm dinh dưỡng".
Còn mì chính hoàn toàn là chất điều vị nên không có giá trị dinh dưỡng. Theo GS Khôi, cả mì chính và bột nêm đều giúp tạo vị ngọt dễ chịu và ít độc hại nếu được sử dụng ở mức độ vừa phải.
Còn PGS.TS Nguyễn Thị Lâm (nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia) cho biết, hiện mì chính và hạt nêm vẫn được Ủy ban Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế cấp phép sử dụng, điều đó chứng tỏ chúng hoàn toàn an toàn cho con người nếu dùng đúng liều lượng cho phép.
Vậy hạt nêm hay mì chính tốt hơn cho sức khỏe? Theo GS Khôi, nhiều người kỳ thị mì chính, chỉ dùng hạt nêm vì nghĩ nó làm từ thịt nên tốt cho sức khỏe hơn, không gây dị ứng như mỳ chính. Tuy nhiên, thành phần chính của bột nêm là mì chính và các chất điều vị thuộc nhóm bột ngọt, những ai bị dị ứng với mỳ chính thì cũng cần thận trọng khi sử dụng hạt nêm.
3. So sánh và lựa chọn
- Thành phần: Hạt nêm có nhiều thành phần phức tạp, trong khi bột ngọt chỉ chứa glutamate.
- Tác động sức khỏe: Sử dụng nhiều hạt nêm có thể dẫn đến việc hấp thụ nhiều muối và phụ gia, trong khi bột ngọt có thể gây ra các phản ứng nhạy cảm ở một số người.
- Hương vị: Cả hai đều làm tăng hương vị món ăn, nhưng bột ngọt thường được ưa chuộng vì khả năng tăng vị umami đặc trưng.
4. Lời khuyên
Nếu chỉ xét về yếu tố dinh dưỡng thì bột ngọt và hạt nêm đều không cần thiết để bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày. Hạt nêm thực sự không tốt hơn bột ngọt, vì bản thân nó cũng chứa bột ngọt (mì chính) trong thành phần, và cả các chất siêu bột ngọt.
Việc sử dụng hạt nêm hay bột ngọt phụ thuộc vào sở thích cá nhân và phản ứng của cơ thể. Nếu bạn lo ngại về sức khỏe, hãy cố gắng sử dụng gia vị một cách vừa phải và kết hợp với các gia vị tự nhiên khác như hành, tỏi, tiêu để tăng hương vị mà không cần phụ thuộc quá nhiều vào các gia vị chế biến sẵn. Điều quan trọng là sử dụng chúng một cách hợp lý và cân bằng với chế độ ăn uống lành mạnh.
