Thời gian qua, Việt Nam ghi nhận các ca mắc bệnh đậu mùa khỉ . Cụ thể, sau ngày 25/9, tại Bình Dương và Đồng Nai đã có 2 bệnh nhân nhập viện với các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ . Được biết, căn bệnh này từng được Tổ chức Y tế Thế giới (viết tắt là WHO) cảnh báo nguy hiểm và có khả năng lây lan khắp thế giới.
1. Bệnh đậu mùa khỉ là gì?
Bệnh đậu mùa khỉ , còn được gọi là bệnh đậu mùa, là một loại bệnh lây truyền từ động vật sang người, thường xuất hiện ở các vùng nông thôn nhiệt đới và cận nhiệt đới. Bệnh này được gọi là "đậu mùa khỉ " do triệu chứng ban đầu của nó thường gồm sốt, đau đầu, và một ban đỏ.
Bệnh đậu mùa là do virus đậu mùa (Measles virus) gây ra, và nó thường lây truyền qua tiếp xúc với dịch nhầy từ mũi và miệng của người nhiễm bệnh. Bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, và nhiễm trùng tai giữa.
Vắc-xin phòng bệnh đậu mùa hiệu quả và đã được sử dụng rộng rãi để kiểm soát bệnh này. Tuy nhiên, việc tiêm vắc-xin và tăng cường tình hình tiêm chủng vẫn cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của bệnh đậu mùa và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
2. Biểu hiện của bệnh đậu mùa khỉ?
Bệnh đậu mùa khỉ xuất hiện rất nhiều triệu chứng. Ở một số người, bệnh có thể chỉ biểu hiện dưới dạng những triệu chứng nhẹ, trong khi ở những người khác, tình trạng có thể trở nên nghiêm trọng và yêu cầu sự chăm sóc y tế đặc biệt.
Những người ở trong nhóm rủi ro cao nhất gồm phụ nữ mang thai, trẻ em, và những người có hệ miễn dịch suy giảm.
Triệu chứng điển hình của bệnh đậu mùa khỉ bao gồm sốt , đau đầu nặng, đau cơ, đau lưng, mệt mỏi, và sưng hạch bạch huyết. Sau đó, có thể xuất hiện phát ban hoặc biểu hiện sự xuất hiện của nó, và dấu vết này có thể kéo dài từ 2 đến 3 tuần. Mảng ban đầu thường xuất hiện trên mặt, lòng bàn tay và lòng bàn chân, mắt, miệng, họng, khu vực bẹn , và vùng xung quanh hậu môn.
Các tổn thương ngoài da có thể có số lượng từ một vài đến hàng nghìn. Ban đầu, chúng thường là các vết phẳng, sau đó chuyển thành mụn nước hoặc mụn mủ, trước khi hình thành vảy da. Sau đó, các vết thương này có thể khô lại, bong vảy, và cuối cùng là sự hình thành một lớp da mới.
3. Con đường lây truyền của bệnh đậu mùa khỉ?
Bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền từ động vật sang người hoặc từ người sang người. Con đường lây truyền của bệnh chủ yếu qua tiếp xúc mặt với mặt, da với da, miệng với miệng hoặc miệng với da, bao gồm cả quan hệ tình dục. Trong thời gian trước khi những vết thương ngoài da kết vảy và bong tróc thành một lớp da mới thì đều có khả năng lây lan.
Ngoài ra, người nhiễm virus đậu mùa khỉ chỉ cần sờ, chạm vào quần áo, chăn, ga, gối, hoặc những vật dụng bên cạnh cũng có thể để lại nguồn lây. Khi người khác chạm vào những đồ vật mà người nhiễm bệnh từng chạm cũng sẽ mắc bệnh. Ngoài ra, bệnh đậu mùa khỉ cũng có thể lây lan cho một người nếu người đó hít phải vảy da hoặc virus từ quần áo, ga gối, khăn mặt... của người mắc bệnh. Virus đậu mùa khỉ có thể lây từ mẹ sang con thông qua đường mang thai
Hiện tại vẫn chưa rõ liệu bệnh đậu mùa khỉ có thể lây truyền qua các phương tiện như tinh dịch, dịch âm đạo, nước ối, sữa mẹ, hoặc máu không. Các nghiên cứu đang được thực hiện để điều tra khả năng lây truyền của bệnh đậu mùa khỉ qua việc trao đổi dịch thể trong và sau khi nhiễm bệnh, và liệu có cần có triệu chứng bệnh hay không.
4. Người có nguy cơ mắc bệnh đậu mùa khỉ là ai?
Tất cả các đối tượng tiếp xúc với người mắc bệnh đậu mùa khỉ đều có nguy cơ bị lây nhiễm. Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người bị suy giảm hệ miễn dịch có khả năng nhiễm virus đậu mùa khỉ cao hơn và nghiêm trọng hơn. Thậm chí, đã từng có trường hợp tử vong do mắc bệnh đậu mùa khỉ . Nếu tiêm vắc-xin phòng ngừa sẽ giảm khả năng mắc bệnh đậu mùa khỉ .
5. Người mắc bệnh đậu mùa khỉ có tử vong không?
Thông thường, các triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ sẽ biến mất trong vài tuần. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp biến chuyển bệnh trầm trọng dẫn đến nhiều biến chứng nặng, gây tử vong. Những đối tượng như trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người suy giảm hệ miễn dịch có nguy cơ tử vong cao nhất khi nhiễm virus đậu mùa khỉ.
Trước đây, tỷ lệ tử vong do bệnh đậu mùa khỉ thường dao động trong khoảng từ 1% đến 10%. Cần lưu ý rằng tỷ lệ tử vong có thể khác nhau tùy thuộc vào ngữ cảnh và điều kiện cụ thể, như khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Tỷ lệ tử vong có thể cao hơn so với con số này nếu việc giám sát bệnh đậu mùa khỉ bị hạn chế và dựa trên các dữ liệu lịch sử.
Tháng 7/2022, Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã công bố rằng tình hình bùng phát bệnh đậu mùa khỉ tại nhiều quốc gia. Tuyên bố PHEIC là mức cảnh báo cao nhất về sức khỏe cộng đồng trên toàn cầu dựa trên Điều lệ Y tế Quốc tế, và nó có tiềm năng tăng cường sự phối hợp, hợp tác và đoàn kết trên phạm vi toàn cầu.
Các biện pháp ứng phó phối hợp có thể giúp ngăn chặn sự lây truyền của bệnh và bảo vệ các nhóm dân số có nguy cơ cao. Tổng Giám đốc WHO cũng đã đưa ra một số khuyến nghị tạm thời để hỗ trợ các quốc gia trong việc chống lại đợt bùng phát và kiểm soát bệnh đậu mùa khỉ .
Kể từ khi đợt bùng phát bắt đầu lan rộng vào đầu tháng 5/2022, WHO đã nhanh chóng ban hành hướng dẫn về y tế công cộng và lâm sàng, và cung cấp thông tin cập nhật cho cộng đồng. WHO cũng đã kêu gọi hàng trăm nhà khoa học và nhà nghiên cứu tham gia vào nghiên cứu về bệnh đậu mùa khỉ và khả năng phát triển các công cụ chẩn đoán, vaccine, và phương pháp điều trị mới.
