Nhiều người không biết rằng tháng 12 âm lịch ngoài cái tên tháng chạp, còn được gọi là tháng củ mật. Nguyên nhân vì sao lại có tên gọi này?
Trong văn hóa dân gian Việt Nam, tháng cuối cùng của năm Âm lịch có nhiều cách gọi khác nhau. Trong đó, cách gọi quen thuộc nhất là tháng chạp. Đây là cách gọi xuất phát từ tiếng Việt cổ, chỉ thời kỳ cuối cùng, làm nổi bật sự kết thúc của một chu kỳ. Ngoài ra, nhiều người còn gọi tháng chạp là tháng củ mật. Vì sao lại xuất hiện cụm từ "củ mật"?
Vì sao lại gọi tháng 12, tháng chạp là tháng củ mật?
Nhiều người thắc mắc, nếu có tháng củ mật thì có tháng củ khoai, tháng củ sắn hay không? Tuy nhiên, "củ mật" không phải là một loại củ hay thực phẩm mà nó bắt nguồn từ chữ Hán Việt. "Củ mật" trong từ điển Hán Việt có nghĩa là kiểm soát một cách chặt chẽ, cẩn thận.
Trong đó, "củ" là xem xét, kiểm soát, còn "mật" là kín hoặc khít. Như vậy, củ mật có nghĩa là kiểm soát một cách chặt chẽ, kín kẽ để tránh bị mất mát.
Lý do người xưa gọi tháng cuối năm âm lịch là tháng củ mật vì người ta quan niệm vào những ngày cuối cùng của năm, con người phải hết sức cẩn thận để tránh thất thoát đồ vật hay tiền bạc. Điều này cũng đồng nghĩa là con người cần cẩn thận để tránh những sự cố, rắc rối đáng tiếc trong dịp tết đến xuân về.
Thời kỳ cuối năm thường là lúc mọi người bận rộn chuẩn bị cho Tết Nguyên đán, và có nguy cơ mất cảnh giác, sơ suất. Đồng thời, với việc tích lũy nhiều hàng hóa, tiền bạc trong nhà, tháng Chạp trở thành thời điểm thuận lợi cho những kẻ đạo chích. Do vậy, cụm từ "tháng củ mật" nhấn mạnh sự cần thiết của việc kiểm soát, cẩn thận để tránh mất mát, rủi ro trong giai đoạn quan trọng này.
Thời tiết hanh khô của mùa đông, cùng với việc nấu nướng và tổ chức các buổi tiệc tùng trong dịp cuối năm, tăng cao khả năng xảy ra cháy nổ. Những đốm lửa nhỏ, tia lửa có thể dễ dàng gây ra đám cháy, và với mức độ bận rộn và mệt mỏi vào cuối năm, người ta có thể trở nên thiếu cảnh giác.
Tháng Chạp thường là thời điểm mà mọi người đang tận hưởng không khí của Tết Nguyên đán, và đôi khi có thể lơ là về các biện pháp an toàn. Do đó, cụm từ "tháng củ mật" không chỉ ám chỉ sự cẩn thận đối với trộm cắp mà còn nhấn mạnh đến việc giữ gìn an toàn, tránh nguy cơ hỏa hoạn trong giai đoạn quan trọng này.
