Vì sao Vu lan rơi vào tháng 7 âm lịch, còn gọi là tháng 'cô hồn'?

LTS: Tháng 7 âm lịch lại về, mang theo hương sen thoảng nhẹ và tiếng chuông chùa ngân vang nhắc nhở mỗi người con đất Việt về mùa Vu lan - mùa báo hiếu. Đó là lúc ta dừng nhịp sống hối hả, lắng lòng tưởng nhớ công ơn sinh thành, vun bồi đạo hiếu và yêu thương. Trong tuyến bài này, Báo Thanh Niên trân trọng giới thiệu những chia sẻ sâu sắc từ các vị giảng sư uy tín trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Qua góc nhìn minh triết và gần gũi, các ngài gửi gắm thông điệp nhân văn: làm sao để đạo hiếu không chỉ là truyền thống, mà còn trở thành nguồn sáng soi rọi đời sống hiện đại, giúp mỗi người giữ gìn và lan tỏa yêu thương giữa cuộc đời.

Vì sao Vu lan vào tháng 7 âm lịch?

Thượng tọa Thích Trí Chơn, Phó trưởng ban Văn hóa Trung ương Giáo hội, Trưởng ban Văn hóa Phật giáo TP.HCM, viện chủ tu viện Khánh An (phường An Phú Đông, TP.HCM) cho biết, kinh điển Phật giáo Bắc truyền và cả Nam truyền đều nhắc đến đạo hiếu của người con đối với cha mẹ, ông bà tiên tổ. Tuy nhiên, Phật giáo Bắc truyền nhấn mạnh hơn và đưa ra hình ảnh cụ thể hơn như bài học sống động về tinh thần báo hiếu báo ân qua hình ảnh ngài Mục Kiền Liên cứu mẹ.

Chuyện kể rằng, mẹ của ngài Mục Kiền Liên sinh thời sống với thân bất thiện, khẩu bất thiện, ý bất thiện nên khi mất đi bị đày xuống địa ngục. Do có hiếu với mẹ và nhớ mẹ nên ngài nhập định xem mẹ đang ở cảnh giới nào thì thấy mẹ ở cảnh địa ngục.

Tự thân ngài dẫu có thần thông diệu dụng nhưng cũng không cứu được mẹ nên ngài về thưa với Đức Phật dạy cho giải pháp cứu mẹ. Đức Phật nói rằng, để cứu được mẹ khỏi địa ngục, ngài Mục Kiền Liên phải nương nhờ đức lực của chúng tăng (Muốn cho cứu được mạng người, phải nhờ đức lực của mười phương tăng - kinh Vu lan).

Theo thượng tọa Thích Trí Chơn, bắt đầu rằm tháng 4, chư tăng vào mùa an cư kiết hạ và kết thúc vào rằm tháng 7. Suốt thời gian 3 tháng, mỗi vị tăng phải chuyên tâm nỗ lực tu tập. Sau 90 ngày hành trì giới đức - thiền định và trí tuệ nên đức lực vượt trội, mỗi vị có thêm 1 tuổi đạo để trưởng thành trong giáo pháp.

"Do liên tục 3 tháng an cư năng lượng tỏa sáng, đức lực dồi dào, công phu tu tập được tròn mãn nên có thể góp phần giúp con người thoát khổ đau", thượng tọa Thích Trí Chơn giải thích.

Viện chủ tu viện Khánh An nói thêm, rằm tháng 7 là dịp dân gian hay cúng cô hồn, siêu độ cho ông bà tiên tổ cũng vì mong muốn nhờ đức lực của chúng tăng để cứu độ cho các sinh linh giai đoạn này.

"Hiện có ngộ nhận lớn, tháng 7 là tháng cô hồn, xui xẻo, thực tế đây là tháng hạnh phúc, bình an, năng lượng tràn trề. Với người tu thì đây là ngày tết, vì rằm tháng 7 chư tăng được tính thêm 1 tuổi đạo, công phu tu tập tròn mãn. Đây là cơ hội tín chủ nương nhờ đức lực và phước lực người tu mà cứu độ người đã khuất", thượng tọa Thích Trí Chơn nhìn nhận.

Thờ cha kính mẹ là đạo hiếu ngàn đời

Đại lễ Vu lan báo hiếu không còn đóng khung trong phạm trù đạo Phật mà là lễ hội của tình người. Bất cứ ai dù ở phương trời nào, có niềm tin với đạo Phật hay không có đức tin thì chuyện thờ cha kính mẹ là đạo hiếu ngàn đời.

Thượng tọa Trưởng ban Văn hóa Phật giáo TP.HCM chia sẻ, trong đạo Phật, bước đi đầu tiên đi trên con đường giải thoát là hiếu kính cha mẹ. Ngay như Đức Phật Thích Ca, vào mùa an cư thứ 5, nghe tin vua cha Suddhodana băng hà ngài đã về hoàng cung dự tang. Đến mùa an cư thứ 7, ngài lên cung trời Đao Lợi thuyết pháp, hóa độ cho mẹ mình - hoàng hậu Maya.

Trong đạo Phật, không chỉ có tôn giả Mục Kiền Liên mà nhiều vị thánh tăng có hiếu với cha mẹ như tôn giả Xá lợi Phất - người bạn chí cốt với tôn giả Mục Kiền Liên khi bệnh nặng, ngài cảm thấy không qua khỏi nên cũng xin Đức Phật về lại quê nhà để gần mẹ, hóa độ mẹ rồi viên tịch ngay ở quê nhà.

Theo lời dạy của Đức Phật, chữ hiếu không đóng khung trong người tu hay phật tử có đức tin mà tất cả mọi người đều cần giữ nền tảng đạo đức này.

"Người báo hiếu là người đang tận hưởng hạnh phúc, người biết thờ cha kính mẹ là đang tận dụng cơ hội thừa hưởng hạnh phúc. Điều này luôn được nhắc đến trong ca dao, tục ngữ Việt Nam từ muôn đời qua", thượng tọa Thích Trí Chơn bày tỏ.

Không gì sánh được ân cha mẹ

Thượng tọa Thích Quang Thạnh, Ủy viên Hội đồng Trị sự, Phó trưởng ban Trị sự, Trưởng ban Giáo dục Phật giáo TP.HCM cũng cho biết, mùa Vu lan báo hiếu là mùa để nhắc nhở tất cả người con Phật sống chậm lại và lắng tâm lại để tưởng niệm nhớ nghĩ về hai đấng sinh thành.

Theo thượng tọa Thích Quang Thạnh, trong kinh Tăng chi, Đức Phật có dạy rằng, ở đời có hai hạng người mà ta không thể báo ân hết được, đó là cha và mẹ. Dù cho chúng ta có thể cõng cha mẹ trên vai suốt 100 năm, chăm sóc sức khỏe, tắm rửa, tận tâm lo chu đáo nhưng không trả được ân cha mẹ.

"Nước biển mênh mông không đong đầy tình mẹ/ Mây trời lồng lộng không phủ kín công cha", thượng tọa trích dẫn câu thơ của nhà thơ Quản Minh Cường để nhắc về công lao to lớn, sự hy sinh của cha mẹ đối với con cái. Hình ảnh nước biển mênh mông, mây trời lồng lộng chính là sự ví von tình yêu và sự che chở của cha mẹ không gì có thể sánh được.

"Cha mẹ là những người tốt nhất trên cuộc đời này và cũng chỉ có cha mẹ là cái nơi tin cậy nhất, là một cái nền tảng vững chắc nhất để chúng ta nương tựa, phát triển, hình thành lên nhân cách của một con người trong tương lai", thượng tọa Thích Quang Thạnh bày tỏ.