Người Việt Nam vừa đón tiết Lập thu 2025, một trong 24 tiết khí trong năm. Tiết khí này có ý nghĩa gì và khác gì so với tiết Thu phân?
24 tiết khí trong năm gồm: Lập xuân, Vũ thủy, Kinh trập, Xuân phân, Thanh minh, Cốc vũ, Lập hạ, Tiểu mãn, Mang chủng, Hạ chí, Tiểu thử, Đại thử, Lập thu, Xử thử, Bạch lộ, Thu phân, Hàn lộ, Sương giáng, Lập đông, Tiểu tuyết, Đại tuyết, Đông chí, Tiểu hàn và Đại hàn.
Lập thu 2025 bắt đầu vào ngày 7.8 và kéo dài tới ngày 22.8
ẢNH: CAO AN BIÊN
Theo chuyên gia, 24 tiết khí là 24 khoảng thời gian, mỗi khoảng dài 15 hoặc 16 ngày, mô tả 24 giai đoạn thời tiết khác nhau trong năm. Vì chu kỳ này phụ thuộc vào vị trí của trái đất trên quỹ đạo.
Lập thu, theo nghĩa Hán Việt là thời điểm bắt đầu mùa thu trong năm. Cụ thể, tiết Lập thu đánh dấu sự chuyển giao từ mùa hè nóng bức sang mùa thu với thời tiết mát mẻ hơn.
Về mặt thời gian, Lập thu thường rơi vào khoảng ngày 7 - 9.8 dương lịch, khi mặt trời đi qua kinh độ 135°. Năm 2025, Lập thu rơi vào ngày 7.8 và kéo dài đến ngày 22.8, trước khi tiết Xử thử bắt đầu. Thời tiết Lập thu có thể đặc trưng bởi những cơn mưa rào cuối hạ, ban ngày nắng nhẹ và ban đêm se lạnh.
Lập thu 2025 và Thu phân có gì khác?
Theo chuyên gia, tiết Thu phân có nghĩa là "giữa thu". Theo quy ước, tiết Thu phân là khoảng thời gian bắt đầu từ khoảng ngày 23 hay 24.9 (khi kết thúc tiết Bạch lộ) và kết thúc vào khoảng ngày 8 hoặc 9.10 trong dương lịch (khi tiết Hàn lộ bắt đầu).
Năm 2025, Thu phân bắt đầu vào ngày 23.9. Với góc độ thiên văn học, đó là thời điểm có liên quan đến vị trí của hành tinh chúng ta trên quỹ đạo quanh mặt trời. Đó là lúc kinh độ mặt trời bằng 180 độ. Ở Nam bán cầu thì thời điểm này lại là điểm diễn ra điểm Xuân phân (vernal equinox) tại bán cầu này.
Tiết Thu phân là khoảng thời gian mà các đặc điểm của mùa thu được thể hiện rõ nét nhất. Trời nắng nhưng không quá nóng nên khá dễ chịu. Chiều tối và đêm, nhiệt độ giảm nhẹ, có thể xuất hiện sương.
Lập thu, theo nghĩa Hán Việt là thời điểm bắt đầu mùa thu trong năm
ẢNH: ĐINH THANH (XÌ THANH)
Trong khi đó, kỳ nghỉ lễ Quốc khánh 2.9 tới đây nằm trong tiết Xử thử. Theo quy ước, tiết Xử thử là khoảng thời gian bắt đầu từ ngày 23 hoặc 24.8 (khi kết thúc tiết Lập thu) và kết thúc vào ngày 7 hoặc 8.9 trong dương lịch (khi tiết Bạch lộ bắt đầu).
Theo cách tính hiện đại, với điểm xuân phân là gốc có kinh độ mặt trời bằng 0°, thì điểm diễn ra hay bắt đầu tiết Xử thử ứng với kinh độ mặt trời bằng 150°. Với năm 2025, tiết Xử thử chính thức bắt đầu vào ngày 23.8 và kết thúc vào ngày 7.9, khi tiết Bạch lộ bắt đầu.
Xử thử có ý nghĩa là "mưa ngâu", đánh dấu khoảng thời gian kết thúc nóng bức, cho thấy sự chuyển giao từ mùa hè sang mùa thu, khi nhiệt độ bắt đầu giảm và không khí trở nên dễ chịu hơn.
