Thay vì là con rồng - biểu tượng cho sự huyền bí và linh thiêng thì con chuột lại là loài vật đứng vị trí đầu tiên trong sốt 12 con giáp. Nguyên nhân vì sao?
Trong thế giới xung quanh con người, không phải tình cờ mà 12 con vật được lựa chọn để đại diện cho các giờ , các năm (con giáp), trong đó bao gồm 7 loài vật nuôi như trâu, mèo, ngựa, dê, gà, chó, heo; 4 loài hoang dã như cọp, rắn, khỉ, chuột; và một con vật huyền thoại là rồng.
Một số học giả đã đưa ra rằng, việc sắp xếp các con vật này có thể dựa trên việc người xưa sử dụng địa chỉ để biểu diễn 12 giờ trong ngày (theo cách tính thời gian cổ xưa ở Trung Quốc, mỗi giờ tương đương với 2 tiếng đồng hồ), một cách gắn kết mật thiết với cách mà các loài vật hoạt động trong chu kỳ ngày đêm.
Trong truyền thống phương Đông, thời gian được chia thành các khung giờ tương ứng với 12 con giáp để diễn đạt sự sinh hoạt của động vật và các hiện tượng tự nhiên.
- Từ 11 giờ tối đến 1 giờ sáng là giờ Tý, thời điểm mà chuột hoạt động nhiều nhất, do đó thường được liên kết với con chuột.
- Từ 1 đến 3 giờ sáng là giờ Sửu, thời điểm mà con trâu vẫn còn đang tiêu hóa thức ăn từ đêm trước.
- Từ 3 đến 5 giờ sáng là giờ Dần, khi con hổ đi săn trong rừng và thường có hành vi hung dữ nhất.
- Từ 5 đến 7 giờ sáng là giờ Mão, lúc mặt trăng vẫn sáng, thỏ đang bận rộn thu hái thuốc.
- Từ 7 đến 9 giờ sáng là giờ Thìn, thời gian mà trong truyền thuyết, rồng thường bay lượn trên bầu trời.
- Từ 9 đến 11 giờ sáng là giờ Tỵ, thời điểm mà rắn thường rút vào hang ẩn mình.
- Từ 11 giờ sáng đến 1 giờ trưa là giờ Ngọ, thời điểm mà năng lượng dương đạt đến đỉnh điểm, và là lúc ngựa, một động vật thuộc dạng dương, hoạt động nhiều nhất.
- Từ 1 đến 3 giờ chiều là giờ Mùi, thời điểm mà theo truyền thuyết, dê ăn cỏ khiến cho cây cỏ trở nên mạnh mẽ hơn.
- Từ 3 đến 5 giờ chiều là giờ Thân, thời gian mà con khỉ thường hoạt động và vui vẻ nhất.
- Từ 5 đến 7 giờ chiều là giờ Dậu, khi gà bắt đầu trở về chuồng.
- Từ 7 đến 9 giờ tối là giờ Tuất, thời gian mà chó thường phải giữ nhà.
- Từ 9 đến 11 giờ tối là giờ Hợi, lúc mà con heo thường ngủ sâu nhất và ngon lành nhất. Cách chia thời gian này đã trở thành một phần của văn hóa dân gian trong nhiều thế hệ.
Trong "Dương cốc mạn lục" của ông Hồng Tôn - một người thời đại của triều đại Tống (Trung Quốc), có miêu tả rằng, 12 địa chỉ được phân chia thành hai loại: tính âm và tính dương. Trong đó, số lẻ được coi là tính dương, còn số chẵn là tính âm. Trong số 12 con vật trong chu kỳ 12 con giáp, những con vật có số ngón chân là số lẻ được coi là tính dương, còn những con vật có số ngón chân là số chẵn được coi là tính âm.
Ví dụ, cọp, rồng, khỉ, và chó đều có 5 ngón chân, và ngựa có 1 ngón chân, vì vậy chúng đều được coi là tính dương. Trong khi đó, trâu, dê, gà, và lợn đều có 4 ngón chân, do đó chúng được coi là tính âm. Rắn không có ngón chân, nhưng lưỡi của nó được chia thành 2 phần, điều này cũng được coi là số chẵn, do đó rắn cũng thuộc tính âm. Riêng chuột là một ngoại lệ, với 4 ngón chân phía trước và 5 ngón chân phía sau. Do đó, chuột được xem là tính âm về phía trước và tính dương về phía sau. Điều này được giải thích là bắt đầu của một ngày mới, khi âm dương giao nhau.
Do tính chất của giờ Tý là nằm ở giữa giờ âm và dương, nên chuột được liên kết với giờ Tý. Việc sử dụng đặc điểm của các con vật mà con người quen thuộc để tính giờ có thể được coi là một lý giải hợp lý nhất về nguyên nhân của việc sắp xếp thứ tự của 12 con giáp.
