Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi nhanh chóng cách vận hành của doanh nghiệp, sinh viên thực tập đối mặt với nhiều thách thức từ việc tìm kiếm cơ hội đến đáp ứng yêu cầu công việc.
Thách thức từ sự tự động hóa và AI
Nguyễn Thị Ngọc Trân, sinh viên ngành thiết kế đồ họa tại Trường ĐH FPT Cần Thơ, đối mặt với nhiều khó khăn trong hành trình tìm kiếm cơ hội thực tập. Sau khi gửi lý lịch (CV) đến hơn 10 công ty, Trân đều nhận được phản hồi từ chối. Nguyên nhân phần lớn đến từ việc nhiều công việc như thiết kế banner, poster hay standee đã được tự động hóa, với các thành phần thiết kế được AI tạo sẵn hoặc bố cục hoàn chỉnh.
Chuyên gia cho biết việc đi thực tập hiện nay không còn để học việc mà phải tạo ra lợi ích cho doanh nghiệp
ẢNH: KIM NGỌC NGHIÊN
Dù chương trình đào tạo tại trường cung cấp đầy đủ kiến thức về các phần mềm thiết kế, Trân nhận thấy hầu hết sản phẩm mà sinh viên thực hiện đều có thể được AI tạo ra một cách nhanh chóng. Trong khi đó, các công ty thường yêu cầu ứng viên có ít nhất 1 - 2 năm kinh nghiệm thực tế cùng trình độ chuyên môn cao, điều mà một sinh viên như Trân khó đáp ứng.
Sau một tháng kiên trì, Trân được nhận thực tập tại một công ty. Tuy nhiên, hành trình này không dễ dàng khi yêu cầu công việc vượt xa năng lực của một sinh viên tập sự, đặt ra nhiều thách thức để cô thích nghi và phát triển.
Nguyễn Ngọc Thơ, sinh viên ngành truyền thông đa phương tiện tại một trường cao đẳng ở TP.HCM, chia sẻ rằng đã gửi CV đến 5 công ty và phải chờ hai tuần mới được một đơn vị chấp nhận thực tập. Thơ cho biết cô tập trung học về sáng tạo nội dung viết hơn là biên tập hình ảnh, đồ họa.
Dù chỉ là thực tập sinh, các sản phẩm của cô vẫn được yêu cầu đạt chất lượng cao và thu hút lượng xem lớn. "Mình thật sự sốc và cảm thấy áp lực vì còn nhiều thiếu sót trong quá trình làm việc tại công ty. Mình chỉ học cao đẳng, và cũng không phải là trường "hot", nên việc hạn chế cơ hội thực tập là điều dễ hiểu. Vì vậy, mình phải nỗ lực rất nhiều để vượt qua kỳ thực tập", Thơ chia sẻ.
Thơ gặp nhiều thử thách trong quá trình thực tập
ẢNH: KIM NGỌC NGHIÊN
Doanh nghiệp thay đổi, sinh viên cần chủ động
Ông Hoàng Lê, Giám đốc điều hành Công ty TNHH truyền thông và công nghệ Staspi (Staspi AI Agent), cho biết với tình hình kinh tế có nhiều biến động, các doanh nghiệp chọn cách "cắt tỉa" bộ máy sao cho "thon gọn" nhất và sẽ ưu tiên giữ các nhân sự chủ chốt. Thực tập sinh nếu không thực sự mang lại hiệu quả về mặt vận hành và chi phí đương nhiên có nguy cơ cắt bỏ cao nhất.
"Chính chúng tôi cũng đã giúp khách hàng cắt bỏ đến 50% nhân sự marketing nhờ vào việc ứng dụng AI và tự động hóa vào trong công việc. Những công việc lặp đi lặp lại và yêu cầu sức sáng tạo như viết nội dung hằng ngày cho fanpage, website, thiết kế hình ảnh cơ bản, đăng bài theo lịch… hầu như bị cắt bỏ", ông Hoàng nói.
Ông Hoàng nhận định hiện nay nhiều doanh nghiệp chuyển đổi mô hình. Trước đây doanh nghiệp sẽ có các nhân sự cứng làm trung tâm, xung quanh sẽ có người ít kinh nghiệm hơn để giúp xử lý công việc vặt, sinh viên được nhận vào để làm và học hỏi từ đó. Hiện nay, khi có AI thì các nhân sự "cứng" đó sẽ làm việc luôn với AI, chỉ cần đào tạo một thời gian và sử dụng được lâu dài. Chi phí lại rẻ, chỉ cần 500.000 đồng đến 5 triệu đồng thì đã có một "nhân sự" không biết nghỉ ngơi và nghỉ việc.
Theo ông Hoàng, doanh nghiệp thường hy vọng sinh viên sẽ có sự chủ động trau dồi và học tập, nhất là trong bối cảnh AI đang dần len lỏi vào cuộc sống và công việc.
Thạc sĩ, chuyên gia tư vấn giáo dục độc lập Bùi Khánh Nguyên, tốt nghiệp cử nhân văn học Anh - Mỹ, ĐH Quốc gia Hà Nội và có bằng thạc sĩ giảng dạy tiếng Anh của ĐH Benedictine (Mỹ), cho biết: "Các sinh viên tại Mỹ cũng không chỉ lo học để lấy điểm số cao, mà còn tìm chỗ thực tập từ rất sớm. Ví dụ từ mùa hè năm thứ nhất đến hè năm thứ ba họ có thể đã thực tập được 2 - 3 lần. Quá trình đó, nếu tạo ấn tượng tốt với công ty cho thực tập có thể đã nhận được lời mời quay lại làm việc chính thức sau khi tốt nghiệp".
Thạc sĩ Nguyên cũng cho biết sinh viên VN thường đợi đến năm cuối mới đi thực tập, như vậy là trễ. "Có bạn tốt nghiệp thủ khoa, nhưng do không có kinh nghiệm và mạng lưới mối quan hệ, cộng thêm chút chủ quan học giỏi nữa nên vẫn có thể thất nghiệp sau khi ra trường. Học giỏi rất khác làm giỏi, và ý nghĩa của thực tập chính là ở chỗ này", thạc sĩ Nguyên nhắn nhủ sinh viên.
Theo thạc sĩ Nguyên, các trường đại học nên có chính sách hỗ trợ giới thiệu chỗ thực tập cho sinh viên, vì thành công của sinh viên chính là thành công của nhà trường. Bằng cấp của một trường đại học sẽ không có nhiều giá trị trên thị trường lao động nếu không được các nhà tuyển dụng công nhận và đánh giá cao. Trong một cơ chế lành mạnh, kết quả đầu ra (bao gồm cả tỷ lệ xin được việc và nhận lương cao) là một trong các tiêu chí đánh giá chất lượng trường đại học.
