Những điểm số học bạ toàn 9,10 dường như đang là một phong trào diễn ra tràn lan khó kiểm soát khiến những ai quan tâm đến chất lượng giáo dục không khỏi băn khoăn.
Điểm đẹp như trong mơ
Theo Thông tư số 22/2021 của bộ GD&ĐT, thầy cô giáo sẽ là người quản lý giáo dục các cấp và trực tiếp đánh giá chất lượng giáo dục của người học dựa theo điểm số hoặc nhận xét. Nhưng câu chuyện điểm đẹp, xu hướng tuyệt đối hóa điểm số trong học bạ đang diễn ra một cách khó kiểm soát, khiến nhiều người đặt sự quan tâm đến đổi mới và chất lượng giáo dục lên hàng đầu đang cảm thấy lo lắng và băn khoăn.
Các bậc phụ huynh đều có con đang theo học tại các trường công lập hay tư thục sẽ suy nghĩ như thế nào về một bảng điểm tổng kết đẹp như mơ? Một giám khảo phụ trách chấm thi tốt nghiệp đã chia sẻ quan điểm đã được quán triệt trước khi tiến hành công tác chấm bài thi với chuyên trang giáo dục thủ đô rằng: “Chỉ có môn Ngữ Văn, chấm tự luận thì chúng ta (giám khảo) mới giúp được học trò của mình, gạn đục khơi trong, vận dụng linh hoạt để chấm điểm”.
Chủ trương của một vị quản lý trường học khác rằng, từ đầu năm học lại mong muốn các giáo viên tạo điều kiện hết mức cho học sinh về điểm để các em học sinh có cơ hội xét điểm số học bạ vào các trường đại học, tất nhiên là từ những năm đầu cấp (lớp 10,11)... Bây giờ, chuyện thầy cô giới hạn câu hỏi ôn tập cho các bài thi khảo sát, kiểm tra giữa kỳ, cuối kỳ hay việc ra đề nhẹ nhàng để học trò của mình đạt điểm cao không chỉ trở thành phong trào mà là nghệ thuật của không ít một bộ phận giáo viên. Cô thầy tâm sự: “Không làm như thế, sau lại bị kiểm tra, thậm chí, còn bị nhắc tên để “xem lại phương pháp giảng dạy”...”
Trên thực tế, không phải học trò nào cũng có mong muốn được nâng điểm, Những học sinh có năng lực khá giỏi rất tự trọng, không muốn xin điểm và cũng không cần việc thầy cô nâng điểm. Nhiều em chưa đủ cố gắng, cũng không dám nghĩ điểm của mình sẽ ngất ngưởng như thế, dù không xin thầy cô.
Nhiều thầy, cô giáo chia sẻ thật lòng với chuyên trang giáo dục thủ đô - báo Giáo dục và thời đại: “ Chúng em rất buồn, rất lo, vì các em học sinh đang rơi tự do trong môi trường điểm ảo, hạnh kiểm ảo”. Những học trò không học, không rèn luyện hay chấp hành yêu cầu cũng có kết quả ngang bằng với các em có ý thức và ý chí, quyết tâm học thật giỏi. Kết quả xếp loại đều nhau như thế sẽ vô tình làm những lời răn dạy, nhắc nhở hay phê bình các em trở thành phản tác dụng”.
Điểm đẹp mừng hay chưa?
Thầy Nguyễn Văn Lự, giáo viên bộ môn Ngữ Văn trải lòng, chia sẻ với báo Giáo dục và thời đại: “Tôi biết, học trò bây giờ có nhiều em rất thông minh, nhanh nhạy và đạt điểm tuyệt đối rất xứng đáng. Cho điểm và đánh giá, nhận xét còn tùy thuộc quan điểm của mỗi thầy cô. Để đạt điểm 10 các môn và môn Ngữ văn nói riêng, theo tôi cực hiếm. Có thể bài này 10 nhưng bài khác thì không và các môn khác cũng như thế.
Nhiều phụ huynh đặt câu hỏi: Điểm thi khảo sát, điểm hàng ngày có phải vì quá chân thật nên thầy cô không công bố? Điểm đầu vào thấp, điểm tổng kết lại chót vót có phải con em mình đã tiến bộ vượt bậc? Vì sao điều kiện tuyển sinh đầu cấp lại đưa ra quy định phải toàn điểm 10? Vì sao, một số trường ĐH tuyển sinh theo học bạ từ 15 điểm 3 môn… Áp lực học nhiều môn chính không còn, nhưng áp lực điểm đẹp còn nguy hiểm hơn nhiều lần. Điểm 10 lơ lửng trong giấc mơ của các em và cha mẹ sẽ đẩy các em vào các trung tâm học thêm, học đến mức để được cô giáo chấm điểm 10 tất cả môn học; biến các con thành thần đồng hết thảy.
Tôi mơ một ngày nào đó, các em được vui chơi nhiều hơn học. Một ngày trẻ trở về sau buổi học vui vẻ khoe hôm nay điểm A, B, C và không phải khóc xin “để con làm xong bài tập đã” và có được giấc ngủ ngon lành. Tôi cũng ao ước các thầy cô giao bài tập vừa đủ và theo năng lực của từng em. Tôi mơ các nhà giáo dù ở trường loại 1 hay loại 3, dù dạy lớp nào cũng nên tiết kiệm điểm giỏi. Nhà giáo nào chẳng có con đi học, và có ai không hiểu, áp lực bài vở nên các trò chép lấy chép để, chép tranh thủ để có bài nộp. Nhà giáo nào lại không hiểu, gian lận học và thi của trò cũng như thầy cô ghi điểm lúc cuối kỳ?
Tôi vẫn nhớ, ngài Kofi Annan, nguyên Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, giải Nobel Hòa bình, từng khẳng định: “Để phá hủy bất kỳ quốc gia nào không cần phải sử dụng đến bom nguyên tử hoặc tên lửa tầm xa, chỉ cần hạ thấp chất lượng giáo dục và cho phép gian lận trong các kỳ thi…”. Câu nói này làm tôi liên tưởng đến nước bạn Campuchia, với 8 điểm mấu chốt về học thật, chất lượng thật, ngài Bộ trưởng Giáo dục T.S Hang Chuon Naron, từ năm 2014, đã được thế giới tôn vinh khi đưa Giáo dục Campuchia thay đổi hoàn toàn và phát triển mạnh mẽ.
Từ nước bạn, tôi cũng nghĩ, tương lai thế hệ trẻ của đất nước mình, một ngày không xa sẽ sánh vai các cường quốc. Nhưng một người bạn đã làm tôi thức tỉnh khi nói rằng: “Thi như thể, thì học như thế và xét điểm thế thì cho điểm thế. Chừng nào còn dùng điểm để xét tuyển đại học, còn dùng điểm xét thi đua thì chưa thể vì chất lượng được. Thi đua nên cùng đua, như cỗ thuyền máy chạy đua trên sông. Vinh quang dành cho thuyền về đích trước. Nhưng anh hỏi làm thế nào để thay đổi là câu hỏi vượt tầm của em".
Nhiều đêm dài, tôi cạn nghĩ, giá như các bậc phụ huynh không cùng trẻ bay lượn trong “thế giới danh hiệu khá giỏi ảo” bằng cách này cách kia! Giá như các vị quản lý hướng tới và hành động cho học sinh thân yêu thật lòng và nghiêm túc, thì việc trả lại chất lượng thật cho giáo dục sẽ không khó. Thành tích, danh xưng và tiền bạc là phù du. Điểm cao mà ảo hay suy cho cùng, không chỉ làm hại một đời người, mà còn hại nhiều thế hệ học trò và xa hơn là hại cả dân tộc đang không ngừng phát triển."
