Bài hát “Diễm Xưa” nổi tiếng của Trịnh Công Sơn gắn liền với mối tình đầu Ngô Vũ Bích Diễm, nhưng rất nhiều, rất nhiều bản tình ca khác của ông lại lấy cảm hứng từ những cuộc tình đã qua trong đời, trong đó sâu đậm và được biết đến nhiều nhất là với Ngô Vũ Dao Ánh - em gái Bích Diễm
Nhìn thấy tình cảm đơn phương của “anh Sơn” không được chỉ mình đáp lại, Dao Ánh - lúc ấy 14 tuổi - viết thư cho anh để san sẻ những tâm tư, nỗi buồn. Ánh và anh tiếp tục thư từ qua lại khi anh lên B’lao, Lâm Đồng, để dạy học và mãi 3 năm sau khi Ánh tròn 18 tuổi, anh mới ngỏ lời: “Dao Ánh, có một điều không nên nói ra mà vẫn phải nói trong lúc uống thật say để có đủ can đảm nghe lời phủ nhận hay cái gật đầu: Anh yêu Ánh… Nếu điều đó không làm Ánh phiền lòng thì hãy đến bên anh bằng một dáng dấp khác, bằng một thời khắc khác và bằng một vẻ nồng nàn mà anh vẫn hằng mong.” Năm ấy, Trịnh Công Sơn 25 tuổi.
Lá thư ngỏ lời yêu ấy, những tâm tình sẻ chia ngây thơ trước đó, rồi những yêu thương, trách móc, chia tay và những câu từ “nợ người” mãi sau này, đã dệt nên một mối tình kéo dài 37 năm. Dao Ánh không xuất hiện trực diện như Bích Diễm trong “Diễm Xưa”, nhưng vẫn là cảm hứng để người nhạc sĩ tài hoa và sở hữu một trái tim luôn nồng nàn tình yêu thương sáng tác những ca khúc nổi tiếng khác như Còn tuổi nào cho em, Tuổi đá buồn, Mưa hồng, Lặng lẽ nơi này...
Lần đầu tiên Trịnh Công Sơn viết cho Dao Ánh là vào ngày 2/9/1964 và lá thư cuối cùng là vào ngày 17/1/2001, trước khi ông mất chưa đầy 3 tháng. Kể từ ngày ông viết lá thư chia “anh cũng phải quyết định một lần cho cả Ánh lẫn anh, một quyết định thật khó khăn mà chẳng ai trong cuộc dám dứt khoát với chính mình… Anh cam đành làm kẻ bội bạc để mở ra cho Ánh sự ngạt thở bấy lâu trong đó người này hay kẻ kia đã cố đóng cho trọn vai của mình”, hai mươi năm đã trôi qua nhưng tình yêu vẫn còn ở đó, trở thành tri kỷ tri tâm, như ông đã từng viết: “Ánh bảo anh viết thật dài cho Ánh nhưng những dòng chữ không thể dài bằng nỗi nhớ được. Nỗi nhớ đã đi qua hết những quãng đời dài hơn 20 năm.” Hay như ông đã viết bài Xin trả nợ người sau khi gặp lại “nàng thơ”, khi biết nàng vẫn giữ tất cả từng bức thư chan chứa chân tình, chẳng những không khô héo mà như dòng suối tình yêu chảy tràn và hòa cùng dòng chảy thời gian. Dao Ánh đã gửi tặng gia đình Trịnh Công Sơn và những người hâm mộ ông toàn bộ 301 bức thư tình ngày ấy.
Dao Ánh của Em và Trịnh cùng những mối nhân duyên không thể ngờ
Mới đây, phim điện ảnh "Em và Trịnh" kể về cuộc đời của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã hé lộ teaser trailer mới nhất, thông qua đó giới thiệu hình ảnh của Dao Ánh - nàng thơ của ông. Đảm nhận vai Dao Ánh là Hoàng Hà, trong trẻo và tràn đầy sức sống. Trước khi được biết đến với vai Dao Ánh, Hoàng Hà được nhiều khán giả trẻ ấn tượng khi tham gia MV “Nàng Thơ” đình đám của Hoàng Dũng. Thật trùng hợp, Hoàng Dũng đã sáng tác ca khúc ấy dựa trên mối tình của Trịnh Công Sơn và Dao Ánh.
Hoàng Hà tiết lộ, việc Hoàng Dũng tìm đến cô hoàn toàn là tình cờ vì lúc ấy thông tin Hà đóng vai Dao Ánh vẫn còn là bí mật, thậm chí cô cũng đã phải cố nhịn không tiết lộ ra khi trò chuyện cùng Hoàng Dũng. Cứ thế, Hoàng Hà sống với Dao Ánh trong “Nàng Thơ”, trong “Em và Trịnh” và mới đây là podcast Nắng Thuỷ Tinh. Hoàng Hà tâm sự, dù phim đã đóng máy được một năm, các dự án mới và cuộc sống tiếp diễn chắc chắn đòi hỏi cô phải thoát khỏi vai diễn, nhưng bất cứ khi nào Hà chạm nhẹ vào Dao Ánh, là khi đi thu âm lại thoại hay bài hát trong phim, hay như lúc cô ngồi viết kịch bản cho podcast, tham gia edit, mọi cảm xúc đều dễ dàng quay trở về. Được ê-kíp tin tưởng để mình tự tay viết kịch bản cho podcast, Hoàng Hà được tự do thổi cái hồn và góc nhìn cá nhân cũng như những kết nối với Dao Ánh của riêng cô vào từng câu chữ.
Ca khúc Nắng Thuỷ Tinh mà podcast lấy tên theo ra đời một năm trước khi Trịnh Công Sơn và Dao Anh chính thức yêu nhau, trẻ trung, trong trẻo và thơ ngây. Bài hát nói về sự trong sáng và quyến rũ của tình yêu trong từng câu hát của Trịnh Công Sơn, qua cảm nhận của tuổi trẻ mà ông đã trải qua. "Màu nắng hay là màu mắt em/ Mùa thu mưa bay cho tay mềm/ Chiều chiều nghiêng nghiêng bóng nắng qua thềm/ Rồi có hôm nào mây bay lên". Ca khúc vang lên trong teaser trailer của Em và Trịnh, khắc hoạ nên giai đoạn thanh xuân trong trẻo của Trịnh Công Sơn và mối tình sâu đậm nhất của ông, bên cạnh khung cảnh Huế và B’lao bình yên và lãng mạn, trước khi mở ra một quãng thời gian của bom đạn và chia ly.
Phim điện ảnh “Em và Trịnh” khởi chiếu vào tháng 4/2022.
