WHO xếp formaldehyde vào nhóm hóa chất độc hại, tiềm ẩn nguy cơ ung thư do cơ thể không tự đào thải được. Chất này tồn tại trong nhiều vật dụng vì vậy hãy cẩn trọng khi lựa chọn sản phẩm sử dụng hằng ngày.
Formaldehyde là gì?
Formaldehyde, còn gọi là formol, fomandehit, methyl aldehyde hay methylene oxide, là một hợp chất hữu cơ không màu, dễ bay hơi với mùi hăng đặc trưng. Với công thức hóa học H₂CO, chất này được ứng dụng rộng rãi trong công nghiệp sản xuất, bảo quản và y học nhờ vào nhiều đặc tính quan trọng.
Formaldehyde gây ra tác hại cho sức khỏe con người
Khi tiếp xúc với chất Formaldehyde trong khoảng thời gian ngắn, người tiếp xúc có thể gặp phải một số tình trạng như kích ứng mắt, chảy nước mắt, đau đầu, nóng rát cổ họng và khó thở. Nếu tiếp xúc lâu dài qua da hoặc hệ hô hấp, chất này có thể dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như ung thư bạch cầu, tổn thương hệ hô hấp và các vấn đề về da.
Formaldehyde không tồn tại ở dạng độc lập mà thường xuất hiện trong dung dịch hoặc kết hợp với các hợp chất khác. Chất này đặc biệt phổ biến trong không gian sống, từ rèm cửa, gỗ, chăn gối đến bọc đệm ghế, khiến con người dễ dàng bị phơi nhiễm một cách thụ động và tích tụ chất độc trong cơ thể. Mặc dù từ lâu đã bị cấm trong chế biến thực phẩm, formaldehyde vẫn âm thầm hiện diện trong nhiều vật dụng quen thuộc trong gia đình, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Những vật dụng có khả năng là “ổ chứa” Formaldehyde
1. Vật dụng bằng gỗ
Những loại gỗ công nghiệp như MDF, ván ép hay gỗ dán được sử dụng phổ biến trong sản xuất nội thất nhờ giá thành rẻ, mẫu mã đa dạng. Tuy nhiên, chúng thường được kết dính bằng keo urê-formaldehyde – một nguồn phát thải formaldehyde chính. Khi nhiệt độ và độ ẩm thay đổi, formaldehyde có thể bay hơi vào không khí, gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp và làm tăng nguy cơ mắc bệnh về phổi.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, không gian kín chứa nhiều đồ nội thất gỗ công nghiệp có nồng độ formaldehyde cao hơn mức an toàn. Tình trạng này phổ biến ở những ngôi nhà mới hoàn thiện hoặc những văn phòng sử dụng bàn ghế gỗ ép chưa qua xử lý triệt để. Nếu tiếp xúc lâu dài, con người có thể bị kích ứng mắt, chảy nước mắt, đau đầu và khó thở.
Để giảm thiểu nguy cơ, bạn nên chọn nội thất có chứng nhận an toàn, ưu tiên gỗ tự nhiên hoặc các sản phẩm đạt tiêu chuẩn phát thải thấp. Ngoài ra, hãy thường xuyên mở cửa sổ, sử dụng máy lọc không khí để loại bỏ khí độc hại trong nhà.
2. Rèm cửa, thảm, bọc ghế, chăn ga được làm từ chất liệu rẻ tiền
Trong trang trí nội thất rèm cửa, thảm trải sàn và vải bọc ghế đóng vai trò quan trọng trong việc giúp không gian trở nên ấm cúng và thể hiện tích cách của chủ sở hữu ngôi nhà. Tuy nhiên, nhiều sản phẩm dệt may được xử lý bằng hóa chất chống nhăn, chống cháy hoặc chống mốc có chứa formaldehyde. Hợp chất này giúp vải giữ được độ bền và màu sắc lâu hơn, nhưng đồng thời cũng là nguồn phát tán khí độc trong không gian sống.
Một nghiên cứu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) cho thấy, nồng độ formaldehyde trong nhà có thể cao hơn ngoài trời gấp 2-5 lần, đặc biệt trong các không gian có nhiều vật liệu dệt may công nghiệp.
Để bảo vệ sức khỏe, bạn nên chọn các sản phẩm vải có chứng nhận an toàn, giặt sạch rèm cửa và chăn gối mới trước khi sử dụng. Ngoài ra, việc thường xuyên giặt thảm và giữ vệ sinh nhà cửa cũng giúp giảm thiểu tiếp xúc với formaldehyde.
3. Gấu bông
Thú nhồi bông là món đồ chơi quen thuộc, nhưng không phải ai cũng biết rằng một số loại gấu bông kém chất lượng có thể chứa formaldehyde và nhiều hóa chất độc hại khác. Một cuộc điều tra tại Trung Quốc vào năm 2024 đã phát hiện một lô thú bông tại chợ sỉ có hàm lượng formaldehyde vượt ngưỡng an toàn đến 16 lần.
Thực tế, không chỉ có một vài lô hàng bị phát hiện, mà ngoài kia vẫn tràn lan những thú nhồi bông giá rẻ, kém chất lượng được rao bán trên thị trường. Những sản phẩm này thường được tẩm formaldehyde để giúp vải không bị nấm mốc trong quá trình lưu kho và vận chuyển.
Nhiều người có thói quen đặt thú nhồi bông trên giường nhưng lại quên giặt giũ định kỳ. Theo thời gian, bụi bẩn, mạt bụi và vi khuẩn tích tụ, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về da và đường hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe, hãy chọn thú bông từ các thương hiệu uy tín, có chứng nhận an toàn và giặt sạch định kỳ để loại bỏ hóa chất cũng như vi khuẩn tích tụ trong quá trình sử dụng.
4. Sản phẩm tẩy rửa và hóa chất gia dụng
Nhiều sản phẩm tẩy rửa, nước lau sàn, dung dịch khử trùng chứa formaldehyde hoặc các hợp chất có thể phân hủy thành formaldehyde khi tiếp xúc với không khí. Những sản phẩm này giúp diệt khuẩn hiệu quả nhưng cũng có thể gây kích ứng mắt, da và đường hô hấp nếu sử dụng trong không gian kín hoặc với tần suất cao.
Theo nghiên cứu của Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), việc tiếp xúc với hóa chất tẩy rửa chứa formaldehyde trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh về phổi, đặc biệt ở những người có tiền sử dị ứng hoặc hen suyễn. Một số sản phẩm còn có mùi hăng khó chịu, dễ gây đau đầu và buồn nôn.
Để giảm nguy cơ, bạn nên chọn các sản phẩm tẩy rửa tự nhiên, ít hóa chất độc hại hoặc có nhãn “không chứa formaldehyde”. Ngoài ra, hãy sử dụng găng tay và khẩu trang khi vệ sinh nhà cửa để tránh tiếp xúc trực tiếp với hóa chất.
5. Mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân
Formaldehyde không chỉ xuất hiện trong vật dụng gia đình mà còn có mặt trong một số loại mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân như dầu gội, kem dưỡng da, sơn móng tay hay keo xịt tóc. Một số hóa chất bảo quản như DMDM Hydantoin, Imidazolidinyl Urea có thể giải phóng formaldehyde theo thời gian.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, tiếp xúc lâu dài với mỹ phẩm chứa formaldehyde có thể làm da nhạy cảm hơn, gây mẩn đỏ, ngứa ngáy hoặc phát ban. Đặc biệt, những người có làn da nhạy cảm hoặc mắc các bệnh về da như viêm da dị ứng cần cẩn trọng hơn khi lựa chọn sản phẩm.
Để bảo vệ sức khỏe, hãy kiểm tra thành phần sản phẩm trước khi mua, tránh các mỹ phẩm có chứa chất bảo quản có thể giải phóng formaldehyde. Chọn các sản phẩm hữu cơ, không chứa paraben hoặc hóa chất độc hại sẽ giúp giảm nguy cơ ảnh hưởng đến làn da và cơ thể.
Như những thông tin được đề cập bên trên, Formaldehyde có thể ẩn náu trong nhiều vật dụng quen thuộc trong gia đình, từ nội thất, rèm cửa đến thú nhồi bông và sản phẩm vệ sinh. Vì vậy, hãy ưu tiên lựa chọn sản phẩm an toàn, có nguồn gốc rõ ràng, đồng thời duy trì không gian sống thoáng đãng, sạch sẽ. Một vài thay đổi nhỏ hôm nay có thể giúp bạn tránh được những nguy cơ sức khỏe tiềm ẩn trong tương lai.
