Chất độc Xyanua dùng trong khai thác công nghiệp nhưng cũng được phát hiện trên một số thực phẩm tự nhiên mà các chuyên gia cảnh báo cần phải hết sức lưu ý.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), xyanua có thể tồn tại ở dạng khí không màu, ví dụ như hydro xyanua (HCN) hoặc xyanua clorua (CNCl), hoặc dưới dạng tinh thể như natri xyanua (NaCN) hoặc kali xyanua (KCN). Xyanua đôi khi có mùi "hạnh nhân đắng," nhưng không phải lúc nào nó cũng có mùi và không phải ai cũng có khả năng phát hiện mùi này.
Xyanua (Cyanide) được sử dụng trong nhiều ứng dụng công nghiệp như sản xuất giấy, dệt may và nhựa. Muối xyanua thường được dùng trong quá trình luyện kim để mạ điện, làm sạch kim loại và tách vàng từ quặng. Khí xyanua cũng được sử dụng để tiêu diệt sâu bệnh và sâu bọ...
Theo PGS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên của Viện Công nghệ Sinh học và Công nghệ Thực phẩm, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội chia sẻ trên Vietnamnet, xyanua là một hợp chất hóa học cần phải sử dụng cẩn thận và đúng liều lượng.
Chỉ cần một lượng nhỏ từ 50 đến 200 milligram xyanua hoặc hít phải 0,2% khí xyanua có thể gây ra tình trạng ngộ độc cấp tính, gây rối loạn ý thức, co giật, tăng nhịp tim và có thể dẫn đến tử vong. Ở mức độ nhẹ, xyanua có thể gây ra các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt và run rẩy ở tay chân.
Xyanua cũng có thể tự nhiên xuất hiện trong một số loại thực vật, bao gồm cả hạt của một số loại trái cây thông thường và nếu không được xử lý đúng cách, có thể gây ngộ độc cho người ăn. Nó được giải phóng từ các chất tự nhiên có trong một số thực phẩm cây cỏ như sắn, đậu lima và hạnh nhân.
Chất này có thể có trong hạt của các loại trái cây phổ biến, ví dụ như quả mơ, táo và đào. Thực tế, đã có nhiều trường hợp người ăn sắn (khoai mì) đã tử vong do chất xyanua tồn tại trong sắn .
Xyanua trong các loại thực vật như sắn hay măng ở dạng glucosid là glycosid cyanogen (bao gồm linamarin và lotaustralin ). Dưới tác động của dịch vị và men tiêu hóa, các chất này sẽ bị thủy phân và giải phóng axit cyanhydric .
Các bác sĩ đã ghi nhận một số trường hợp ngộ độc do ăn sắn và măng tươi. Những người bị ngộ độc có thể trải qua các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như cảm giác đầy bụng, buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng. Một số trường hợp còn có triệu chứng rối loạn thần kinh như đau đầu, đỏ mặt, ù tai, chóng mặt, ngứa ngáy, lo lắng, run, và co giật. Một số ít người bị ngộ độc sắn có thể trải qua rối loạn nhịp tim.
Lượng xyanua có thể khác nhau tùy theo loại sắn . Ví dụ, các loại sắn cao sản và sắn đắng thường chứa nhiều độc tố hơn. Để đảm bảo an toàn, cần loại bỏ 3 phần của củ sắn, bao gồm hai đầu mẩu , lõi và đặc biệt là vỏ. Vì vậy, người dân không nên tiêu thụ các loại sắn cao sản, sắn lá đỏ, sắn cây thấp hoặc sắn đã bị cắt để lâu.
Xyanua trong sắn và măng có thể bay hơi và tan trong nước, do đó, việc loại bỏ chúng dễ dàng hơn. Người dân nên ngâm măng và sắn trong nước để loại bỏ xyanua này. Khi nấu sắn và măng, nên mở vung nồi để xyanua bay hơi ra khỏi thực phẩm. Các chuyên gia cũng khuyến cáo không nên ăn măng hoặc sắn để quá lâu và tránh tiêu thụ măng muối xổi.
