Trong những năm gần đây, ung thư đại trực tràng đang nổi lên như một vấn đề y tế nghiêm trọng tại Việt Nam. Không chỉ ghi nhận số ca mắc ngày càng gia tăng, căn bệnh này còn có xu hướng trẻ hóa.
Ung thư đại trực tràng là gì?
Ung thư đại trực tràng là tình trạng xuất hiện các tế bào ác tính ở phần cuối của hệ tiêu hóa, bao gồm đại tràng và trực tràng. Bệnh thường phát triển âm thầm từ các polyp tuyến lành tính trong niêm mạc ruột. Theo thời gian, nếu không được phát hiện và loại bỏ, các polyp này có thể tiến triển thành ung thư.
Theo thống kê của GLOBOCAN (Tổ chức ghi nhận ung thư toàn cầu) năm 2022, mỗi năm Việt Nam có hơn 16.800 ca ung thư đại trực tràng mới được chẩn đoán và khoảng 8.400 người tử vong vì căn bệnh này. Như vậy, trung bình mỗi ngày có hơn 46 người phát hiện mắc bệnh và 23 người không qua khỏi.
Đáng lo ngại hơn, ung thư đại trực tràng vốn chủ yếu gặp ở người trên 50 tuổi nay đang có dấu hiệu trẻ hóa. Không ít bệnh nhân được phát hiện ở độ tuổi chỉ mới 20–30.
Vì sao tỷ lệ mắc bệnh ngày càng tăng?
Bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa tại Bệnh viện Bạch Mai cho biết, hơn 85% ca ung thư đại trực tràng khởi phát từ polyp. Quá trình chuyển biến từ polyp lành tính sang ung thư thường kéo dài từ 10–15 năm. Chính lối sống hiện đại đang góp phần làm tăng nhanh tỷ lệ mắc bệnh:
-
Chế độ ăn thiếu lành mạnh: Ăn quá nhiều thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn chiên rán… làm tăng nguy cơ hình thành các tổn thương tiền ung thư trong đại tràng. Trong khi đó, chế độ ăn ít chất xơ (rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt) khiến quá trình tiêu hóa kém hiệu quả, tạo điều kiện cho độc tố tích tụ.
-
Ít vận động, lười thể thao: Lối sống ít hoạt động làm giảm nhu động ruột, từ đó tăng nguy cơ viêm nhiễm, rối loạn hệ vi sinh đường ruột và hình thành polyp.
-
Thói quen có hại: Hút thuốc lá, uống rượu bia kéo dài không chỉ làm tổn hại gan và phổi, mà còn tác động trực tiếp đến niêm mạc ruột, làm tăng khả năng đột biến tế bào.
-
Yếu tố di truyền: Người có người thân từng mắc ung thư đại trực tràng hoặc hội chứng di truyền như polyp tuyến gia đình (FAP) có nguy cơ cao hơn nhiều so với người bình thường.
Dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua
Ở giai đoạn đầu, ung thư đại trực tràng thường diễn tiến âm thầm, không gây triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể gặp một số dấu hiệu sau:
-
Thay đổi thói quen đại tiện (tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài)
-
Đi ngoài ra máu hoặc phân có màu đen bất thường
-
Đau bụng âm ỉ, chướng bụng không rõ nguyên nhân
-
Giảm cân nhanh, chán ăn
-
Cơ thể mệt mỏi kéo dài
Việc chủ động lắng nghe cơ thể và kiểm tra sức khỏe định kỳ là chìa khóa giúp phát hiện bệnh từ sớm.
Làm gì để phòng ngừa ung thư đại trực tràng?
Phòng bệnh luôn là giải pháp tối ưu hơn chữa trị. Một số biện pháp hiệu quả được khuyến nghị bao gồm:
-
Xây dựng chế độ ăn lành mạnh, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, rau xanh, trái cây tươi; hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.
-
Tập thể dục đều đặn, đi bộ nhanh 30 phút mỗi ngày đã có thể cải thiện hoạt động tiêu hóa và nâng cao hệ miễn dịch.
-
Hạn chế chất kích thích, bỏ thuốc lá, giảm rượu bia và duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm đáng kể nguy cơ ung thư.
-
Tầm soát định kỳ, đối với người từ 45 tuổi trở lên hoặc sớm hơn nếu có yếu tố nguy cơ nên tiến hành nội soi đại trực tràng định kỳ 5 năm/lần. Đây là phương pháp hiệu quả nhất để phát hiện và loại bỏ polyp từ sớm.
Ung thư đại trực tràng đang ngày càng phổ biến và trẻ hóa, nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu cộng đồng nâng cao nhận thức và chủ động tầm soát. Việc phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm không chỉ tăng tỷ lệ chữa khỏi lên đến 90%, mà còn giảm thiểu gánh nặng chi phí và tổn thất sức khỏe.
