Sinh ra trong một gia đình nghèo ở Giang Âm (Giang Tô, Trung Quốc), Tôn Vệ Đông (1969) từ nhỏ đã luôn chăm chỉ học hành. Trong nhiều năm liền, ông luôn là học sinh giỏi nhất trường, trở thành tấm gương để bạn bè noi theo.
Khi mới 15 tuổi, ông đỗ vào lớp học dành cho thiên tài trẻ tuổi của trường Đại học Phúc Đán ngành Vật lý. Ông được Li Zhengdao - giáo sư vật lý nổi tiếng, Hiệu trưởng của trường Đại học Phúc Đán đích thân hướng dẫn nghiên cứu khoa học. Tài năng của Tôn Vệ Đông khiến nhiều người phải trầm trồ và mệnh danh ông là "thiên tài Vật lý của Trung Quốc".
Tôn Vệ Đông khi còn là thiếu niên thiên tài ở Trung Quốc
Năm 19 tuổi, Tôn Vệ Đông tốt nghiệp loại xuất sắc, để theo đuổi con đường học vấn của mình, ông tiếp tục học lên hệ Thạc sĩ. Ông tham gia chương trình sau đại học về Vật lý (CUSPEA) do Giáo sư Tsung Dao Lee, người từng đoạt giải Nobel sáng lập, nhằm tuyển chọn nhân tài trẻ sang Mỹ du học. Đây cũng là chương trình đào tạo các nhà khoa học và giáo sư đầu ngành Vật lý của Trung Quốc. Trong thời gian này, ông đã xuất bản hơn 30 bài báo trên Tạp chí Đánh giá Vật lý của Anh.
Nhưng vì nhiều lý do, Tôn Vệ Đông buộc phải chuyển sang học ngành Khoa học Máy tính tại Đại học New York. Năm 21 tuổi, ông tốt nghiệp thạc sĩ và tiếp tục nghiên cứu lên tiến sĩ.
Sau đó, ông gia nhập một công ty công nghệ ở Phố Wall (Mỹ) với vai trò lập trình viên cao cấp. Cách đây hơn 20 năm, mức lương ông nhận được đã lên đến con số khoảng 130.000-134.000 USD/năm (3,1 - 3,2 tỷ đồng) và nhập quốc tịch Mỹ.
Ông từng là niềm tự hào của cả gia đình
Với mức lương trong mơ của rất nhiều người, người thân ở Trung Quốc yên tâm rằng Tôn Vệ Đông đang có cuộc sống xa hoa ở Mỹ. Họ gần như không liên lạc bởi nghĩ con trai đang làm việc chăm chỉ. Nhưng tình hình hiện tại của ông khiến nhiều người không khỏi xót xa.
Đầu năm 2024, Zhu - một blogger người Mỹ gốc Hoa đã chia sẻ cuộc sống hiện tại của Tôn Vệ Đông lên mạng xã hội. Trong video, thiên tài vật lý Trung Quốc cho biết đã là người vô gia cư từ năm 2007. Mùa hè ngủ trên đường phố, mùa đông sống dưới ga tàu điện ngầm, ngày chỉ ăn nửa cái bánh mì.
Hình ảnh mới nhất của Tôn Vệ Đông khiến nhiều người không thể ngờ tới
Ông cho biết, nguyên nhân dẫn đến tình cảnh hiện tại là do áp lực công việc cùng biến cố gia đình. Nhiều năm trước khi gia nhập công ty công nghệ, ông có quen một đồng nghiệp nữ và họ kết hôn sau bốn năm yêu nhau. Nhưng do khác biệt về văn hóa, một thời gian sau cả hai ly hôn. Cú sốc này khiến ông trầm cảm, không thích giao tiếp với xã hội và mắc chứng ảo giác.
"Bệnh tình ngày càng nặng khiến tôi không thể minh mẫn như người bình thường. Tôi không thể phân biệt được đâu là thực tại, đâu là ảo giác", Tôn Vệ Đông nói.
Bản thân ông cũng thừa nhận là người có tham vọng, chỉ muốn làm việc văn phòng thay vì lao động chân tay nên nhiều năm qua không tìm được việc. Suốt 16 năm ăn xin trên đường phố, sức khỏe thể chất và tinh thần của ông bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tóc bạc, da đen, quần áo rách nát, đôi mắt vô hồn và mất mọi liên lạc với người thân, bạn bè ở quê nhà.
Ông trở thành người vô gia cư, phải đi ăn xin suốt 16 năm qua
Sau khi câu chuyện được blogger chia sẻ, người thân và bạn học cũ ở Trung Quốc của Vệ Đông đã nhận ra ông. Hiệp hội cựu sinh viên Phúc Đán ở Mỹ cũng lên tiếng xác nhận hoàn cảnh của Vệ Đông đúng như video của blogger miêu tả. Một nhóm tình nguyện của Hiệp hội đã tìm gặp được ông hôm 4/1 và đưa Vệ Đông đến tá túc tại một nơi ở tạm thời "ấm áp và đủ cơ sở vật chất" hôm 5/1.
"Mong ước lớn nhất của ông là được trở về Trung Quốc", thông báo của Hiệp hội cựu sinh viên Phúc Đán viết .
Cuộc sống của ông hiện tại chỉ mong có 1 bữa cơm no
Câu chuyện của Vệ Đông từ một thiên tài Vật lý đến kỹ sư công nghệ cao cấp ở Phố Wall, sau biến cố gia đình trở thành người ăn xin đang nhận được sự quan tâm của nhiều người. Không ai có thể ngờ rằng, thiên tài vật lý một thời, với mức lương đạt được 3 tỷ/năm vào 20 năm trước, nhưng cuộc sống hiện tại của ông lại khó khăn đến cùng cực như vậy. Câu chuyện cũng là bài học để mọi người suy nghĩ về việc lựa chọn học tập, sinh sống và cống hiến ở nước ngoài.
