Dựa trên quy định của Khoản 1 Điều 6 của Luật Đất đai 2013, nguyên tắc cơ bản về sử dụng đất được xác định như sau: đất phải được sử dụng đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và phải đúng mục đích sử dụng. Điều này có nghĩa là việc xây dựng nhà ở chỉ được thực hiện trên đất ở, và việc xây nhà ở trên các loại đất khác được coi là vi phạm pháp luật.
Trong trường hợp xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp hoặc các loại đất khác mà không phải là đất ở, sẽ bị xử lý bằng việc phá dỡ (theo quy định tại Khoản 4 Điều 92 của Luật Nhà ở 2014) và thực hiện biện pháp khôi phục lại tình trạng ban đầu khi chuyển mục đích sử dụng đất trái phép, theo quy định tại Điều 9 của Nghị định 91/2019/NĐ-CP.
Mức phạt khi xây nhà trên đất nông nghiệp
Căn cứ khoản 2, 3 điều 11 Nghị đinh 91/2019/NĐ-CP quy định, việc chuyển đất trồng cây hàng năm khác, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối, đất nông nghiệp khác sang đất phí nông nghiệp tại khu vực nông thôn thì hình thức và mức xử phạt như sau:
- Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép dưới 0,02 héc ta.
- Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 0,02 héc ta đến dưới 0,05 héc ta.
- Phạt tiền từ 8.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta.
- Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 0,1 héc ta đến dưới 0,5 héc ta.
- Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 0,5 héc ta đến dưới 1 héc ta.
- Phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 01 héc ta đến dưới 3 héc ta.
- Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng nếu diện tích đất chuyển mục đích trái phép từ 3 héc ta trở lên.
Điều đáng nói ở đây là hành vi chuyển đất trồng cây hàng năm khác, đất trồng cây lâu năm, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối, đất nông nghiệp khác sang đất phi nông nghiệp tại khu vực đô thị thì hình thức và mức xử phạt bằng 2 lần mức phạt trên.
Người sử dụng đất cố tình thực hiện xây dựng nhà ở trái phép mặc dù đã bị xử lý vi phạm hành chính thì có thể bị buộc phá dỡ công trình.
