Nữ bệnh nhân (21 tuổi, Hà Nội) hiện đang điều trị tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, do nhiễm độc chất Sibutramin và bị tổn thương não nặng sau khi sử dụng thuốc, thực phẩm chức năng giảm cân không rõ nguồn gốc được mua qua Tiktok.
Liên quan đến ca bệnh, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, theo lời kể của người nhà, bệnh nhân có tiền sử sức khỏe tốt và trong khoảng một tháng gần đây đã sử dụng một loại sản phẩm uống mua qua mạng xã hội nhằm giảm cân. Thông tin về việc đó là thuốc hay thực phẩm chức năng không rõ ràng, vì sản phẩm này hoàn toàn ghi bằng tiếng nước ngoài và khó có thể kiểm chứng.
Cụ thể, vào khoảng 16h ngày 21/2, bệnh nhân vẫn trò chuyện bình thường với con, nhưng đến khoảng 19h30, gia đình phát hiện bệnh nhân trong trạng thái bất tỉnh, không đáp ứng khi gọi hỏi. Bệnh nhân không sốt, không co giật, không nôn. Người nhà đã đưa bệnh nhân đến bệnh viện tư để cấp cứu. Kết quả chụp MRI cho thấy bệnh nhân bị tổn thương ở vùng đồi thị hai bên. Sau đó, gia đình đã xin chuyển bệnh nhân sang Bệnh viện Bạch Mai để tiếp tục điều trị.
Tại Bệnh viện Bạch Mai, Trung tâm Chống độc đã gửi mẫu thuốc mà bệnh nhân đã uống đến Viện Kiểm nghiệm Vệ sinh An toàn thực phẩm Quốc gia để kiểm tra. Kết quả xét nghiệm cho thấy thuốc giảm cân chứa thành phần Sibutramin.
Bệnh nhân nữ cho biết chị mua thuốc giảm cân này qua Tiktok và đã uống liên tục hơn 1 tháng với liều lượng 1 viên mỗi ngày. Sau khi uống thuốc và nhịn ăn, bệnh nhân giảm được từ 4-5kg. Đặc biệt, bệnh nhân không gặp phải các triệu chứng như mệt mỏi, lo lắng, hồi hộp, run chân tay hay trống ngực sau khi dùng thuốc.
Theo quan sát, lọ thuốc giảm cân mà bệnh nhân đang sử dụng có chữ viết bằng ngoại ngữ và không có nhãn phụ bằng tiếng Việt. Trên bao bì có ghi dòng chữ "7 ngày giảm 7kg" bằng tiếng Anh. Vì sản phẩm không có sự bảo đảm rõ ràng, nên không thể chắc chắn về tính chính xác của thông tin trên nhãn mác hay quảng cáo khi mua.
Chia sẻ về trường hợp ngộ độc do sản phẩm giảm cân, TS. BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết với Báo Đời sống Pháp luật rằng: Sibutramin từng là thuốc uống điều trị béo phì. Tuy nhiên, qua quá trình sử dụng tại nhiều quốc gia, đã có các báo cáo về trường hợp ngộ độc khi sử dụng thuốc này để giảm cân, bao gồm cả những trường hợp nặng và tử vong.
Nghiên cứu lớn chính thức đã chỉ ra rằng khi sử dụng sibutramin, tác hại và nguy cơ gặp phải vượt trội so với lợi ích có thể mang lại. Đặc biệt, thuốc này làm tăng nguy cơ đột quỵ và bệnh lý tim mạch. Vì vậy, tại Mỹ và Châu Âu, việc sử dụng sibutramin làm thuốc giảm cân đã bị ngừng. Tại Việt Nam, từ năm 2010, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã ban hành công văn ngừng cấp phép nhập khẩu nguyên liệu sibutramin.
Vào ngày 14/04/2011, Cục Quản lý Dược cũng đã có công văn đình chỉ lưu hành các thuốc chứa hoạt chất sibutramin và thu hồi toàn bộ các thuốc có chứa chất này. Do tác dụng phụ nguy hiểm, Cục Quản lý Dược đã rút số đăng ký của tất cả các thuốc có chứa sibutramin. “Sibutramin thuộc danh mục chất cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe theo Thông tư số 10/2021/TT-BYT”, TS. BS Nguyễn Trung Nguyên nhấn mạnh.
Ông cũng cho biết, Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã từng tiếp nhận bệnh nhân ngộ độc thực phẩm chức năng, bao gồm các loại cà phê giảm cân có chứa sibutramin. Nhiều bệnh nhân đã phải nhập viện trong tình trạng hôn mê, co giật, tổn thương não. Trung tâm Chống độc đã thông báo cho các cơ quan chức năng và chia sẻ khuyến cáo về vấn đề này với cộng đồng. Sibutramin là chất có nguy cơ độc tính cao, có cấu trúc phân tử giống với ma túy amphetamine, do đó đây là chất rất nguy hiểm.
Ngoài ra, Trung tâm cũng đã tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc thực phẩm chức năng giảm cân chứa các chất khác như Phenolphthalein, cafein liều cao, synephrine,… Các thực phẩm chức năng quảng cáo giảm cân thường chứa rất nhiều chất, và được chia thành các nhóm sau: 1. Các chất kích thích như sibutramin, cafein, thậm chí là bột từ tuyến giáp động vật… Chúng hoạt động bằng cách tác động lên các cơ quan nội tạng, đặc biệt là tim mạch, làm đốt cháy mỡ và tiêu thụ năng lượng mà không cần tăng cường vận động thể lực. Đây là phương pháp phản khoa học và rất nguy hiểm, có thể gây biến chứng cho tim mạch và não. 2. Các chất gây chán ăn, ví dụ phenylpropanolamine (nhiều chất trong nhóm này có độc tính cao). 3. Các chất độn, khi vào cơ thể sẽ nở ra trong đường tiêu hóa tạo cảm giác no. Hầu hết các sản phẩm này đều không công khai thành phần trên nhãn mác và thường quảng cáo với những lời lẽ không kiểm soát.
TS.BS Nguyễn Trung Nguyên khuyến cáo, để giảm cân, người dân nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được đánh giá tình trạng và nhận hướng dẫn cụ thể. Cách giảm cân phổ biến và an toàn nhất vẫn là điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường vận động thể lực. Các thực phẩm chức năng hiện nay tại Việt Nam đang bị quảng cáo sai lệch. Khi cần mua bất kỳ sản phẩm nào, đặc biệt là dùng trên cơ thể, người dân nên chọn các sản phẩm do công ty được cấp phép sản xuất, đáp ứng tiêu chuẩn của nhà nước, và chỉ mua qua các nhà phân phối chính thức, có hóa đơn và đóng thuế rõ ràng. Để đảm bảo an toàn, người dân không nên mua sản phẩm thực phẩm chức năng hay thuốc qua mạng xã hội, internet hay điện thoại.
