Ngày nay, người dân Việt Nam thường bổ sung một loại quả trong mâm ngũ quả trưng Tết. Loại quả này có hình thù kỳ dị nhưng lại có giá lên đến cả triệu.
Trong triết lý Đông Á, việc sắp xếp mâm ngũ quả trên bàn thờ trong những dịp lễ trọng đại được coi là rất quan trọng. Đặc biệt, đến Tết Nguyên Đán, mâm ngũ quả không chỉ được bày trí cầu kỳ mà còn đặc biệt hơn. Ngoài các loại trái thông thường, có một loại trái đặc biệt, với hình dáng kỳ lạ nhưng lại được rất nhiều người săn lùng và yêu thích. Điều đáng nói là nhiều người sẵn lòng bỏ ra số tiền lớn để mua loại trái này, thậm chí lên đến hàng trăm ngàn hoặc thậm chí hàng triệu đồng mỗi quả.
Được biết, loại quả đó chính là quả phật thủ. Quả này còn được gọi là phật thủ phiến hoặc phật thủ cam. Tên khoa học của nó là Citrus medica L . var. sarcodactylus (Citrus medica L var. digitata Riss.) và nó thuộc về họ Cam Rutaceae.
Nhiều người nhận xét rằng hình dáng của quả phật thủ khá kỳ lạ và không giống với các loại hoa quả thông thường. Tuy nhiên, đặc điểm này lại chứa đựng một ý nghĩa sâu sắc.
Theo quan niệm dân gian, hình dáng của phật thủ được coi như một bàn tay với nhiều ngón, biểu tượng cho sự linh thiêng, điềm lành và những điều may mắn. Có người còn cho rằng khi các "ngón tay" trên quả phật thủ khum lại, nhìn từ trên xuống, chúng trở thành hình một bông hoa. Điều này tạo ra một diện mạo đẹp mắt, thích hợp để đặt ở vị trí cao nhất, chính giữa trên bàn thờ mâm ngũ quả trong ngày Tết.
Trong dịp đầu năm mới, quả phật thủ là một trong những đặc sản được săn lùng nhiều nhất để bày mâm ngũ quả trên bàn thờ trong nhiều gia đình. Ngoài ý nghĩa tâm linh và văn hóa, quả phật thủ còn nổi tiếng với hương thơm dịu nhẹ, không có nước hay ruột, chỉ có phần lõi xốp. Điều này làm cho quả phật thủ có thể được trưng bày lâu trên bàn thờ, thường từ 10 đến 15 ngày.
Giá của quả phật thủ trong những ngày thông thường thường cao hơn so với các loại quả khác, dao động từ khoảng 50.000 đồng trở lên mỗi quả. Tuy nhiên, quả càng lớn, càng nhiều tay, vỏ càng bóng mượt, được gọi là có hình dáng đẹp, thì giá càng tăng, lên đến vài trăm ngàn đồng mỗi quả.
Người dân Việt Nam thường có thói quen thắp hương phật thủ vào cả những ngày rằm và mồng 1. Vì vậy, đến Tết, loại quả này là không thể thiếu. Mỗi khi mua, người dân thường chọn quả có giá khoảng 100.000 - 200.000 đồng để đảm bảo có một quả khá đẹp. Tuy nhiên, càng cận kề ngày Tết, giá phật thủ càng tăng lên gấp rưỡi hoặc gấp đôi.
Vào dịp Tết, khi nhu cầu mua trái Phật Thủ tăng cao, mọi người đều muốn chọn cho mình những quả đẹp nhất để trang trí bàn thờ gia đình. Điều này khiến giá của những quả cây này leo thang lên đáng kể, thậm chí có thể lên đến vài triệu đồng. Những loại cây này thường được biết đến với tên gọi là "Phật Thủ VIP". Ngay cả những người bán lẻ hoặc cơ sở cung cấp Phật Thủ cũng phải tìm kiếm khẩn trương để có đủ hàng cho nhu cầu mua sắm này.
Thậm chí, có người phải lặn lội đến tận vườn của nông dân trồng phật thủ để chọn những quả hiếm có nhất. Những quả có trọng lượng từ 3-4kg trở lên, có nhiều nhánh (người dân thường gọi là ngón ) thì càng đắt. Có khách hàng sẵn sàng chi 5-7 triệu đồng để mua về trưng Tết.
Khi mới mua quả phật thủ, bạn nên dùng khăn ẩm sạch để lau sạch bề mặt của nó ngay lập tức. Sử dụng khăn có thể được ướt trong nước lã hoặc rượu trắng. Nếu sau vài ngày đặt quả lên bàn thờ mà thấy bụi bẩn, hãy tiếp tục lau sạch. Một phương pháp khác là ngâm cuống phật thủ trong nước, giúp quả hút nước và nuôi quả, từ đó giúp bảo quản lâu hơn, khoảng 4-5 tháng.
Điều quan trọng cần lưu ý là khi mua quả phật thủ, chỉ nên lau sạch bằng khăn ẩm mà không nên rửa bằng nước, vì điều này có thể làm quả bị thối, nhanh úng hoặc hỏng. Thông thường, một quả phật thủ có khả năng được trưng bày trên bàn thờ trong khoảng 10 đến 15 ngày.
