Ngữ pháp Việt Nam luôn khiến nhiều người đau đầu không chỉ vì sự phức tạp mà còn vì tính đa nghĩa. Đặc biệt, một số cách ứng dụng trong chính tả và làm văn cũng làm dấy lên không ít tranh cãi.
Mới đây, một phụ huynh đã chụp lại một đoạn văn được in trong sách giáo khoa môn Giáo dục công dân lớp 9 và cho rằng sách đã viết sai. Theo đó, nội dung được trình bày: "Sau lễ khai trương, ông giám đốc công ti triệu tập công nhân để phổ biến các yêu cầu của ông đối với mọi người trong sản xuất và cử một đốc công theo dõi công việc hằng ngày".
Người phụ huynh này đã khoanh tròn chữ "công ti " và cho rằng sách giáo khoa đã viết không đúng chính tả vì thông thường mọi người đều viết là "công ty" (chữ "y") thay vì "công ti " (chữ "i").
Một số người cũng có cùng ý kiến với vị phụ huynh này vì từ trước đến nay mọi người đã quá quen với việc bắt gặp chữ "công ty" in trong các ấn phẩm ngôn ngữ hoặc các biển quảng cáo trong đời sống thường ngày. Bên cạnh đó, số ít người khác thì cho rằng dùng chữ "công ty" hay "công ti " đều đúng vì nó không làm thay đổi nghĩa của cụm từ diễn đạt.
Điều này làm dấy lên câu hỏi về các phân biệt khi sử dụng chữ "y" và "i" trong các cụm từ của tiếng Việt. Ngoài chữ "công ty" thì không ít cụm từ khác cũng gây khó khăn cho người dùng khi không biết cách phân biệt sao cho đúng. Cụ thể, khi âm /i/ đứng làm âm chính trong âm tiết mở (không có âm cuối vần) sau các phụ âm như /h, k, l, m, s, t/. Chính vì vậy nó tồn tại 2 cách viết như "hi vọng" hoặc "hy vọng", "kĩ thuật" hoặc "kỹ thuật", "lí luận" hoặc "lý luận", "mĩ thuật" hoặc "mỹ thuật", "sĩ quan" hoặc "sỹ quan".
Một số người giải thích nguyên nhân gây ra sự nhập nhằng trong cách sử dụng i "ngắn" và y "dài" là do theo quan niệm từ trước đến nay, nhiều người cho rằng sử dụng y "dài" mang lại cảm giác lịch sự , trang trọng và đẹp mắt hơn.
Cô giáo dạy chuyên ngành Lý luận và Phương pháp giảng dạy của môn Ngữ Văn cho rằng, việc tranh cãi sử dụng "i" hay "y" là không cần thiết vì theo lý thuyết, ngôn ngữ học đều chấp nhận cả 2 cách viết.
Tuy nhiên, theo quy định mới tại Điều 9 của Quy định về chính tả trong chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông ban hành theo Quyết định số 1989/QĐ-BGDĐT ban hành ngày 25/5/12018 có viết, âm /i/ sẽ được dùng sau phụ âm đầu trong các âm tiết không có âm đệm và âm cuối. Chính vì vậy, trong trường hợp "công ty" hay "công ti" thì sử dụng "i" mới chuẩn là chuẩn nhất.
