Lễ giỗ tổ Hùng Vương thường được tổ chức vào ngày 10/3 âm lịch hàng năm. Năm nay ngày giỗ Tổ trùng ngày 18/4 dương lịch (ngày thứ 5 của tuần). Trong buổi lễ cúng giỗ, không thể thiếu những món ăn đặc trưng dưới đây để thể hiện lòng thành kính và tưởng nhớ tiên tổ, nguồn cội:
1. Bánh chưng
Bánh chưng ra đời gắn với sự tích vua Hùng Vương đời thứ 7, người mà khi còn là hoàng tử được biết đến với cái tên Lang Liêu. Bởi thế cúng giỗ Tổ không thể thiếu những chiếc bánh chưng xanh để thể hiện truyền thống của dân tộc. Bánh chưng tượng trưng cho đất mẹ trong quan niệm trời tròn đất vuông.
Bánh chưng làm từ những sản vật của người Việt từ gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, hạt tiêu...Bánh chưng thể hiện tình yêu thương đùm bọc, lá lành đùm lá rách truyền thống tốt đẹp của người Việt. Dâng bánh chưng cúng Tổ thể hiện lòng hiếu thuận của con cháu đời sau và thể hiện sự biết ơn, duy trì truyền thống. Kho chọn bánh chưng cúng nên chọn bánh truyền thống với vị nguyên bản gạo nếp, thịt, đậu xanh, không nên chọn những loại bánh đã biến tấu theo thời hiện đại.
2. Bánh giầy
Bánh giầy cũng không thể thiếu khi nhớ về cúng Tổ Hùng vương. Bánh giầy cũng được làm từ gạo nếp, nặn hình tròn tượng trưng cho trời. Đây là một trong hai món lễ vật mà Lang Liêu dâng lên vua cha, giúp vị hoàng tử này giành được quyền kế vị. Cúng bánh chưng bánh giầy không chỉ là nhớ về Tổ Hùng Vương mà còn thể hiện tấm lòng con cháu hiếu kính luôn giữ gìn truyền thống người Việt và cầu mong Tổ phù hộ độ trì để luôn no đủ giàu sang, sung túc. Bánh chưng bánh giầy là 2 món ăn đặc trưng của ngày giỗ Tổ, gắn liền với sự tích về vua Hùng nên không thể thiếu mỗi dịp cúng giỗ Tổ.
Ngoài ra trong mâm cúng giỗ tổ Hùng Vương cũng còn những món ăn đặc trưng của người Việt, mang tính truyền thống:
Gà luộc
Gà luộc cũng là món ăn dâng cúng phổ biến. Gà luộc ở trong mâm cúng thể hiện sự kết nối giữa người sống và tiên tổ. Gà biểu trưng cho sự mạnh mẽ, cương trực, là phẩm chất, khí tiết của người quân tử, tượng trưng cho chân thiện mỹ. Dâng gà cúng thể hiện con cháu đã thành tâm và duy trì những phẩm chất tốt đẹp mà ông cha đã dạy. Gà trống với tiếng gáy gọi mặt trời cũng là biểu tượng của thời gian, của tuần hoàn vũ trụ, của ánh sáng xua tan bóng tối. Dâng gà cúng mong Tổ phù hộ cho nước nhà giàu mạnh, nhà nhà làm ăn phát đạt, đất nước hùng mạnh tươi sáng.
Xôi gấc
Xôi là món dâng cúng không thể thiếu trong dịp quan trọng, xôi gấc màu đỏ thể hiện sự ngọt ngào và may mắn. Xôi gấc được làm từ gạo nếp và hạt gấc, màu đỏ rực rỡ của nó tượng trưng cho may mắn, tài lộc và sự thịnh vượng. Xôi gấc trong mâm cúng thể hiện sự tôn kính tổ tiên, lòng biết ơn.
Nem rán
Nem rán (chả giò) cũng là món truyền thống trong các mâm cỗ của người Việt Nam. Nem rán có thành phần linh hoạt từ thịt băm, miến, mộc nhĩ, nấm hương, hành, cà rốt... Món nem rán là sự sáng tạo của người Việt cho mâm cỗ cúng thêm phong phú.
Cơm hạt sen
Cơm hạt sen cũng là món ăn ngon trang trọng để cúng Tổ cũng như thưởng thức trong ngày giỗ Tổ Hùng Vương. Hạt sen cũng là biểu trưng của Việt Nam mang hương vị thanh tao và cao quý. Cơm hạt sen thể hiện sự tao nhã trong ẩm thực và đặc biệt thích hợp khi nắng mới lên. Ngoài ra bạn có thể chuẩn bị thêm canh thập cẩm, giò chả, hoa quả, trái cây, trầu cau...
