Loài cá độc lạ chỉ có một tỉnh duy nhất tại Việt Nam và nổi bật với khả năng di chuyển trên cạn, leo cây và thậm chí còn có khả năng bắt chim.
Cá Trối là một loài cá quý hiếm và duy nhất được tìm thấy tại đầm Tam Chúc, nằm ở ranh giới giữa thị trấn Ba Sao và xã Khả Phong, thuộc huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Cá trối có một khả năng đặc biệt, đó là khả năng di chuyển trên mặt đất khô cạn, leo trèo trên cây và thậm chí tấn công các con chim và cá khác khi chúng bị săn bắt. Theo những nghiên cứu của các nhà khoa học, cá trối có khả năng uốn cong và làm cứng các vùng màng và cổ họng của con mồi của chúng, gây ra cái chết cho những con vật này khi bị cá trối xem như mục tiêu săn mồi.
Cá trối được biết đến khoa học dưới cái tên Channa hanamensis n.sp, là một loài cá có hình dáng tương tự cá quả, không có vây bụng và hai ngạnh . Đặc điểm đặc trưng của chúng bao gồm một gốc vây đuôi trên thân có các đốm đen tròn , được bao quanh bởi một vòng trắng giống hình mắt con người. Đầu của cá trối có hình dẹp và rộng, với đỉnh đầu phía sau một cách thuôn dài về hai bên. Do môi trường sống thay đổi và bị khai thác bừa bãi nên nguồn cá trối trong tự nhiên đã bị cạn kiệt.
Chúng thường có màu cam nâu nhạt hoặc nâu đậm hơi lục, trong khi bụng thường có màu trắng nhạt. Trên thân cá, bạn có thể thấy các hạt đốm trắng và vàng nhỏ, chúng phân bố dọc theo từ mang đến đuôi. Thịt của cá trối rất thơm, ngọt và không có xương dăm, tạo nên một món ăn ngon và lý tưởng. Cá trối thường có kích thước cơ thể trong khoảng từ 15 đến 25cm, tuy nhiên, chúng có thể phát triển đến kích thước tối đa là 30cm.
Trong mùa mưa, loài cá này thường di chuyển lên núi để ăn rong rêu và các loài phù du. Hiện tượng này đã khiến nhiều người nghĩ ngay đến những loài cá kỳ lạ tồn tại trong các bộ phim khoa học viễn tưởng của Mỹ. Tuy nhiên, thú vị là loài cá này đã tồn tại từ lâu ở Hà Nam.
Theo lời mô tả của người dân địa phương, họ thường xuyên thấy loài cá trối này khi họ đi vào rừng. Thay vì câu cá hoặc bẫy cá ở lòng hồ, họ lại leo lên các sườn núi để bắt chúng. Loài cá này chủ yếu xuất hiện ở dãy núi xung quanh hồ Tam Chúc. Trong các thời kỳ cạn kiệt nước hơn, cá trối thường sẽ đào sâu xuống đáy hồ Tam Chúc để tồn tại. Loài cá này có khả năng di chuyển trên mặt đất bằng việc sử dụng vây ngực và thậm chí có khả năng leo trèo cây.
Bên cạnh đó, cá trôi cũng có khả năng tồn tại trong các vùng nước đọng, và thậm chí có thể sống trong điều kiện nước cạn trong vài tháng nhờ vào cơ quan hít thở không khí của chúng. Khi chúng xuất hiện ở hồ, loài cá này thường thích bơi theo đàn, thường là từ 3 đến 5 con. Chúng thường sắp xếp hình thành một vòng tròn bơi quanh nhau bằng cách cắn đuôi lẫn nhau. Tuy nhiên, do sự thay đổi và khai thác môi trường sống một cách không kiểm soát, nguồn cá trối tự nhiên đã trở nên hiếm hoi.
Theo Tri Thức Trẻ, nhận thấy tầm quan trọng của việc bảo tồn và khôi phục loài cá quý này để làm phong phú hơn nguồn lợi thủy sản địa phương, từ năm 2011, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nam đã khởi đầu dự án "Nghiên cứu, bảo tồn và ứng dụng cá trối tại thị trấn Ba Sao, Kim Bảng." Hiện tại, các nhà nghiên cứu đã thành công trong việc phát triển phương pháp sinh sản nhân tạo cho cá trối với tỷ lệ cá con sinh ra lên đến 67,5%. Chúng ta kỳ vọng rằng trong tương lai, loài cá này sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn về số lượng.
