Bí ẩn lăng mộ Tần Thủy Hoàng có một ngọn đuốc không ngừng cháy suốt hàng nghìn năm, bất chấp môi trường tối tăm bên dưới lòng đất.
Tần Thủy Hoàng là một trong những hoàng đế nổi danh và có ảnh hưởng nhất lịch sử Trung Hoa. Không chỉ kiến tạo nên các công trình kiến trúc nổi tiếng như Vạn Lý Trường Thành hay Tần Chí Đạo, ông còn là chủ nhân của một trong những ngôi lăng mộ hoành tráng và bí ẩn nhất thế giới. Ngày nay lăng mộ Tần Thủy Hoàng là điểm đến hấp dẫn bậc nhất tại Tây An, thu hút du khách bằng kiến trúc độc đáo và những câu chuyện kỳ bí xung quanh như 8000 tượng lính không đầu hay con sông thủy ngân kịch độc.
Chưa hết, khi khám phá lăng mộ Tần Thủy Hoàng, các nhà khảo cổ đều kinh hãi khi nhìn thấy những ngọn đèn sáng rực dù đã ở trong lòng đất sâu tăm tối cả ngàn năm. Những chiếc đèn sáng rực được ví như "binh lính" canh gác cho giấc ngủ thiên thu của hoàng đế.
Những chiếc đèn nghe rất phản khoa học này được gọi là "ngọn đèn vĩnh cửu". Ban đầu, chúng cũng được cho là những tình tiết được người đời đồn thổi và không có thật. Nhưng về sau, không ít chứng minh thực tế cho thấy ánh sáng vĩnh hằng này có tồn tại. Việc xuất hiện trong những ngôi mộ cổ khiến chúng nhuốm màu sắc tâm linh, huyền bí.
Một giả thuyết lâu đời cho rằng ngọn đèn không bao giờ tắt được đã được thắp sáng từ một nguyên liệu đặc biệt là mỡ cá voi, thay vì sáp như thông thường. Ghi chép trong các tài liệu cổ Trung Quốc mô tả việc sử dụng mỡ cá voi để thắp sáng do độ bền của nó. Đèn được thiết kế sao cho mỡ cá voi chảy ra rồi rơi vào bình chứa để tái sử dụng. Tuy nhiên, giải thích này sau đó đã bị phản đối vì việc đèn cháy hàng nghìn năm được coi là không có lý.
Sau hàng thế kỷ tranh cãi, Simon Affik, một nhà hóa học người Mỹ, đã công bố kết quả nghiên cứu về bí ẩn của ngọn đèn vĩnh cửu. Nghiên cứu của Affik kéo dài 30 năm với 700 lần thí nghiệm, và đã nhận được sự đồng thuận rộng rãi từ cả giới khảo cổ và khoa học.
Trong quá trình thí nghiệm lên đến 700 lần, Affik đã thử nghiệm mọi loại nhiên liệu và điều chỉnh tỷ lệ khác nhau để tạo ra một loại nhiên liệu đặc biệt, kết hợp phốt pho trắng với các chất cháy khác. Loại chất mới này có đặc tính dễ bắt lửa, tự phát cháy và khó bay hơi. Trong quá khứ, khi xây dựng mộ, người xưa đã sử dụng loại chất này để làm đèn soi đường. Khi hầm mộ được đóng lại, không khí oxy cạn kiệt dần và đèn tắt đi.
Điều quan trọng là khi cửa mộ được mở ra, oxy trong không khí tràn vào và đèn lại sáng lên. Cuối cùng, không có ánh sáng vĩnh cửu như mọi người nghĩ, chỉ có đèn tự phát sáng. Những người đến sau không biết rằng ánh sáng đã tắt từ lâu trước khi họ bước vào mộ nên tưởng rằng ánh sáng đã cháy hàng ngàn năm.
Lăng mộ Tần Thủy Hoàng được phát hiện vào năm 1974 bởi một người nông dân sinh sống gần Tây An. Trong quá trình đào giếng, người đàn ông này đã tìm thấy một chiếc đầu người làm bằng đất sét, đây là manh mối quan trọng để các nhà khảo cổ tiến hành khai quật và phát hiện khu lăng mộ hoành tráng như ngày nay. Các cuộc khai quật đầu tiên được tiến hành từ những năm 70, hiện đã phát hiện hơn 8.000 cổ vật, bao gồm binh sĩ, ngựa, vũ khí, xe…
Theo ghi chép, đã có hơn 700.000 nhân công và thợ thủ công tham gia vào việc xây dựng lăng mộ. Nhiều người đã bỏ mạng hoặc bị chôn sống để giữ bí mật vị trí ngôi mộ và những kho báu khổng lồ được bồi táng theo. Vì thế, cho đến tận ngày nay thì vị trí lăng mộ chính của Tần Thuỷ Hoàng vẫn là một điều bí ẩn. Không một ai có thể khẳng định liệu lăng mộ của ông có thực sự nằm ở khu vực trung tâm lăng hay không.
