Căn cước công dân được xem là tấm thẻ "quyền lực" nhất của mỗi công dân Việt Nam. Đây là dữ liệu xác định danh tính, nhân thân của một công dân trưởng thành. Khi ký kết hợp đồng hay xử lý bất kỳ hồ sơ mang tính chất trọng đại, cơ quan chức năng đều yêu cầu kiểm tra căn cước công dân.
Mặc dù là tấm thẻ xuất hiện thông dụng ở thời hiện đại, ít ai biết rằng tấm "căn cước công dân" đầu tiên của Việt Nam đã xuất hiện từ thời phong kiến. Được biết, vua Quang Trung (1753-1792) tên khai sinh là Hồ Thơm, sau đổi thành Nguyễn Huệ, quê gốc ở Nghệ An và là vị hoàng đế thứ 2 của triều đại Tây Sơn.
Sau khi lên ngôi hoàng đế, năm 1788, vua Quang Trung bắt đầu triển khai các chính sách nhằm ổn định dân sinh, kinh tế, chính trị của quốc gia. Ông đã sai quan lại từng địa phương rà soát sổ điền hộ, kê khai số định, số ruộng để báo cáo lên triều đình quy hoạch ngạch thuế. Khi xác định thủ thông tin, triều đình phát cho mỗi người dân một tấm thẻ bài có ghi rõ tên họ, quê quán, điểm chỉ dấu vân tay để quản lý nhân khẩu.
Tấm thẻ bài này được gọi chung là tín bài. Tín bài của triều Tây Sơn được dân gian truyền miệng là có khắc 4 chữ "Thiên hạ đại tín" ở giữa. Xung quanh tín bài ghi thông tin cá nhân cơ bản của người dân, sau đó đưa cho họ kiểm tra và điểm chỉ bằng dấu vân tay để xác nhận.
Mỗi khi ra đường, người dân bắt buộc phải mang theo tín bài bên người. Nếu triều đình đột ngột kiểm tra mà người dân không xuất trình được tín bài thì sẽ bị xem là người có tội và xử phạt bằng cách xung lính. Nhiều nghiên cứu sau này cho thấy, tín bài của vua Quang Trung giúp công việc thống kê dân số và quản lý hộ khẩu chính xác, hiệu quả hơn. Đồng thời, đây cũng là cách thức hiệu quả nhằm phát hiện gián điệp hoặc những kẻ tội phạm lẩn trốn giữa người dân.
Năm 1792, sau khi vua Quang Trung qua đời, con trai của ông là Nguyễn Quang Toản lên nối ngôi khi mới 10 tuổi. Nguyễn Quang Toản đã bãi bỏ chính sách về tín bài của vua cha. Mặc dù vậy, đối chiếu với công dụng và chức năng của căn cước công dân thời nay, nhiều người nhận định rằng tín bài của vua Quang Trung là chính sách căn cước công dân đầu tiên của Việt Nam.
Ảnh: Tổng hợp
