Trong lịch sử thi cử Việt Nam, nhiều vụ gian lận rúng động đã được ghi nhận, có người thậm chí còn bị tử hình.
Cao Bá Quát
Trong kỳ thi Hương ở Thừa Thiên vào năm 1841, Cao Bá Quát được giao trọng trách là người Sơ khảo (tức là người chấm bài vòng đầu) thế nhưng ông cùng các cộng sự của mình đã phải chịu tội nặng trước triều đình vì dám sửa một số bài thi.
Cụ thể, trong quá trình chấm thi, Cao Bá Quát thấy một số bài văn rất hay nhưng lại bị phạm húy. Vì không muốn bỏ lỡ nhân tài cho đất nước chỉ vì những lỗi nhỏ như vậy nên ông đã cùng với Phan Thời Nhạ lấy muội đèn làm mực, sửa 24 bài thi. Trong số những người đã được sửa bài đó, 5 người đã đổ cử nhân.
Khi sự việc bị phát hiện, Bộ Lễ và Viện Đô sát vào cuộc điều tra, Cao Bá Quát đã nhận hết lỗi về mình. Ông khẳng định rằng, mình làm vậy không do ai gửi gắm mà đơn giản chỉ vì thấy bài thi của thí sinh hay. Theo án xử của triều đình, Cao Bá Quát và Phan Thời Nhạ sẽ phải chịu án tử hình. Trần Văn Siêu bị phạt trượng. Các chủ khảo và giám khảo khác người bị giáng chức, người bị cách chức.
Thế nhưng, sau khi xem xét và nhận thấy rằng Cao Bá Quát, Phan Thời Nhạ và Trần Văn Siêu không có động cơ vụ lợi nên nhà vua quyết định giảm tội cho họ. Bên cạnh đó, những vị quan này cũng sửa bài rất đặc biệt, các bài thi không được sửa tốt lên mà ngược lại còn bị sửa kém đi. Cuối cùng, Cao Bá Quát nhận án giam lỏng rồi được tha và đi công cán nước ngoài lấy công chuộc tội.
Tiến sĩ Ngô Sách Tuân
Ngô Sách Tuân quê ở Từ Sơn, Bắc Ninh. Ông từng đỗ Hội nguyên Tiến sĩ khoa Bính Thìn năm 1676. Năm 1696, ông được cử làm Phó chủ khảo trường thi vào kỳ thi Hương.
Trong kỳ thi này, Ngô Sách Tuân được tể tướng Lê Hy gửi gắm con trai. Vì vậy, ông đã lấy bài thi của con trai Lê Hy “nhờ” khảo quan chấm lại.
Chuyện này đã bị Phan Tự Cường (Tham chính – người phụ việc cho Tuyên chính Thanh Hóa) phát giác và tố cáo lên triều đình.
Cũng vì việc này mà khoa thi Hương năm đó, nhiều sĩ tử đã bị đánh hỏng. Ngô Sách Tuân bị phán tội chết, các quan giám khảo, phúc khảo đều bị dính líu, nhẹ là cách chức, nặng thì giam vào ngục hoặc xử tử.
Con trai Lê Quý Đôn
Năm 1775, Lý Quý Kiệt, con trai nhà bác học Lê Quý Đôn cũng bị phát giác đổi quyển thi cho một thí sinh khác thi cùng là Đinh Thì Trung. Sau sự việc, Đinh Thì Trung bị đày đi Yên Quảng, Lý Quý Kiệt bị tước học vị, giáng xuống làm thứ dân, cuối cùng thì bị giam vào ngục cửa Đông.
