Gần 40 năm trôi qua, 'Biệt động Sài Gòn' - bộ phim kinh điển của điện ảnh cách mạng Việt Nam vẫn còn in đậm trong tâm trí nhiều thế hệ khán giả. Trong phim, ba nữ biệt động thành do Thúy An, Thanh Loan và Hà Xuyên thủ vai đã trở thành những biểu tượng khó quên.
Diễn viên Thúy An: Từ nữ tình báo trong Biệt động Sài Gòn đến đời thực thăng trầm
Bước ngoặt đến với Thúy An vào năm 17 tuổi, khi cô tình cờ lọt vào mắt xanh của đạo diễn NSND Hồng Sến. Không qua trường lớp đào tạo, chỉ bằng vẻ đẹp mộc mạc, chân chất, cô đã được giao vai nữ chính Sáu Xoa trong Cánh đồng hoang - bộ phim đoạt giải tại Liên hoan phim quốc tế Moscow năm 1980. Vai diễn người vợ du kích tảo tần, can đảm, một tay bồng con, một tay cầm súng, được Thúy An thể hiện tự nhiên, đầy ám ảnh.
Sau thành công vang dội ấy, Thúy An tiếp tục chinh phục khán giả qua vai Ngọc Lan trong Biệt động Sài Gòn - cô gái bán cháo vịt dịu dàng nhưng cũng đầy mưu trí. Một chiến sĩ tình báo sống trong lòng địch. Tình yêu sâu đậm của Ngọc Lan dành cho Sáu Tâm (do Thương Tín thủ vai) đã trở thành một trong những câu chuyện tình đẹp và xúc động nhất của điện ảnh Việt Nam thời bấy giờ.
Sự nghiệp điện ảnh rực rỡ đến sớm, nhưng đời tư của Thúy An lại không mấy êm đềm. Mối tình với NSND Hồng Sến đã khiến cô vướng vào những thị phi gay gắt, bị gắn mác "người thứ ba". Vượt qua định kiến, họ nên duyên vợ chồng, nhưng cuộc hôn nhân cũng ngắn ngủi khi NSND Hồng Sến qua đời vì bạo bệnh vào năm 1993, để lại Thúy An góa bụa ở tuổi ngoài 30, một mình nuôi con nhỏ.
Sinh ra và lớn lên tại miền Tây Nam bộ, cuộc sống thuở nhỏ của diễn viên Thúy An - nữ tình báo trong Biệt động Sài Gòn gắn liền với những gánh hàng rong giữa lòng thị thành. Chẳng ai ngờ rằng cô gái bán nước mía năm nào lại có ngày trở thành nàng thơ của điện ảnh cách mạng Việt Nam.
Sau đấy Thúy An từ giã nghiệp diễn, chuyển sang kinh doanh kim hoàn, bôn ba giữa Việt Nam và Lào để kiếm sống. Sau này, bà gặp một Việt kiều Đức gốc Bạc Liêu rồi tái hôn và chuyển sang Đức sinh sống, làm trợ lý cho chồng trong công việc kinh doanh.
Ở tuổi U.70, Thúy An đã có một cuộc sống ổn định nơi xứ người. Dẫu rời xa ánh đèn sân khấu từ lâu, hình ảnh cô Ngọc Lan năm nào vẫn mãi sống trong ký ức của bao thế hệ yêu điện ảnh Việt.
NSƯT Thanh Loan: Cuộc đời gắn chặt với màu áo lính
Khác với Thúy An, NSƯT Thanh Loan bước vào nghệ thuật từ con đường quân đội. Sinh năm 1951 tại Hà Nội, giữa lòng phố cổ tấp nập, cô gái Nguyễn Thị Thanh Loan tưởng như sẽ có một cuộc đời bình lặng. Thế nhưng, số phận đã rẽ hướng khi năm 15 tuổi, bà thi đỗ vào lớp diễn viên trường Nghệ thuật Quân đội.
Cuộc đời của nghệ sĩ Thanh Loan gắn chặt với màu áo lính. Bà công tác tại Đoàn kịch nói Tổng cục Chính trị, mang tiếng hát tiếng đàn đến các chiến trường lửa đạn. Định mệnh đưa bà tới điện ảnh qua vai ni cô Huyền Trang trong Biệt động Sài Gòn.
Với thần thái trong sáng mà kiên định, Thanh Loan hóa thân thành Huyền Trang - nữ biệt động giả danh tu sĩ một cách xuất sắc. Để nhập vai, bà chấp nhận cắt đi mái tóc dài chấm thắt lưng, sống trong chùa, học cách tụng kinh và khất thực.
Sau vai diễn huyền thoại, Thanh Loan chọn đứng sau màn ảnh, chuyển sang làm đạo diễn phim tài liệu và đảm nhận vai trò phó giám đốc Hãng phim Công an. Ở tuổi U.80, bà sống an nhiên bên gia đình, tập yoga, làm từ thiện và tham gia các hoạt động nghệ thuật cộng đồng.
NSƯT Hà Xuyên: Tuổi U.70 an nhàn bên con cháu
Sinh năm 1956 tại Thái Bình, nghệ sĩ Hà Xuyên xuất thân là diễn viên múa, sớm chịu nhiều mất mát từ nhỏ. Vai diễn Ngọc Mai - chiến sĩ tình báo Z20 trong Biệt động Sài Gòn đã giúp bà thành biểu tượng màn ảnh.
Trong phim Ngọc Mai - người phụ nữ gan dạ, thông minh dưới lớp vỏ dịu dàng, được Hà Xuyên thể hiện bằng tất cả chiều sâu nội tâm. Đây được xem là nhân vật đẹp cả ngoại hình lẫn tinh thần với sự quyến rũ, kiêu sa và gan dạ. Một biểu tượng phụ nữ ngoan cường trong thời chiến. Được biết khi được yêu cầu mặc đồ ngủ để tạo phân cảnh quyến rũ, nghệ sĩ Hà Xuyên thẳng thắn từ chối bởi theo bà người chiến sĩ cách mạng không được để dục vọng tầm thường chi phối lý tưởng lớn lao.
Sau Biệt động Sài Gòn, bà tiếp tục để lại dấu ấn qua nhiều bộ phim khác như Cô gái trên sông, Con thú tật nguyền, Lưới trời, Gánh hát rong… nhưng rồi bà dần rút lui, dành thời gian cho gia đình và cuộc sống riêng.
Sau cuộc hôn nhân không trọn vẹn, nữ diễn viên gạo cội chọn nuôi dạy hai con một mình. Hai con của nữ nghệ sĩ đã lập gia đình, con trai hiện sống ở Singapore. Ở tuổi U.70, bà sống một mình trong căn nhà ở quận 1 (TP.HCM) gần nhà con gái, vui với khiêu vũ, làm từ thiện, vui vầy bên con cháu.
Ba người phụ nữ, ba số phận, nhưng cùng chung một thời vang bóng của điện ảnh Việt. Với họ, hào quang nghệ thuật đã lùi xa, nhưng những dấu ấn để lại vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức nhiều thế hệ khán giả.
