Trong bối cảnh các doanh nghiệp trên toàn cầu đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số và phát triển hệ sinh thái thiết bị, việc sản xuất chip vi mạch bán dẫn tích hợp đã trở thành yếu tố cốt lõi cho các hệ thống điện tử và sự phát triển của ngành công nghệ.
Theo dự báo từ Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA), thị trường bán dẫn tại Việt Nam có thể tăng trưởng hơn 6% trong giai đoạn 2022-2027. Trên phạm vi toàn cầu, thị trường chất bán dẫn dự kiến sẽ tăng trưởng 13,1% trong năm 2024, đạt mức kỷ lục 588,36 tỷ USD, và có thể vươn lên 990 tỷ USD vào năm 2030, theo dữ liệu từ Tổ chức Số liệu Thương mại Chất bán dẫn Toàn cầu (WSTS).
Kỹ sư bán dẫn là làm gì? Mức lương thế nào?
Với quy mô thị trường ngày càng lớn, nhu cầu về nguồn nhân lực trong ngành bán dẫn cũng gia tăng mạnh mẽ. Theo WSTS, đến năm 2030, sẽ cần khoảng 1 triệu lao động cho các công đoạn thiết kế, sản xuất, lắp ráp, đóng gói và kiểm thử chip. Ngành công nghiệp bán dẫn tại Mỹ dự báo sẽ thiếu hụt từ 70.000 đến 90.000 nhân lực trong những năm tới. Tương tự, Hiệp hội ngành bán dẫn Nhật Bản cũng ước tính rằng mỗi năm trong thập kỷ tới, ngành này sẽ thiếu khoảng 1.000 kỹ sư chất lượng cao. Bên cạnh đó, cuộc “chạy đua” xây dựng các nhà máy bán dẫn tại Nhật Bản sẽ đẩy mạnh nhu cầu về lao động lành nghề trong tương lai.
Tại hội thảo Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao ngành công nghiệp chip bán dẫn từ các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam, do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức gần đây, các chuyên gia kinh tế dự báo trong vòng 5 năm tới, ngành bán dẫn tại Việt Nam sẽ cần khoảng 20.000 nhân lực, và trong 10 năm tới, con số này sẽ là 50.000 người có trình độ đại học trở lên. Hiện tại, số lượng nhân lực thiết kế vi mạch ở Việt Nam khoảng 5.000 người.
Trên một số trang tuyển dụng công khai, vị trí Kỹ sư bán dẫn với kinh nghiệm trên 5 năm hứa hẹn mức lương trên 1.000 USD/tháng. Chẳng hạn, công ty TNHH Neweb Việt Nam (doanh nghiệp có vốn đầu tư từ Đài Loan) tại Khu công nghiệp Duy Tiên, Hà Nam đang tuyển dụng kỹ sư bán dẫn với mức lương trên 1.000 USD/tháng.
Tại Mỹ, mức lương trung bình của kỹ sư bán dẫn là gần 8.500 USD/tháng. Còn đối với nhà sản xuất chip Tokyo Electron của Nhật Bản, công ty này trả gần 305.000 yên (khoảng 2.200 USD/tháng) cho các sinh viên mới ra trường có thể làm việc ngay.
Tại Đài Loan, theo thống kê của Cơ quan Giáo dục Đài Loan, kỹ sư bán dẫn có bằng cử nhân có thể nhận mức lương khởi điểm khoảng 38.000-42.000 Đài tệ (tương đương 25-33 triệu đồng). Với bằng thạc sĩ, mức lương có thể lên đến 33-37 triệu đồng, và đối với người có bằng tiến sĩ, mức lương có thể dao động từ 46-55 triệu đồng.
Thị trường lao động ngành bán dẫn ở Việt Nam
Theo số liệu từ cộng đồng Vi mạch Việt Nam, lương trung bình sau thuế trong năm đầu tiên của kỹ sư thiết kế chip tại Việt Nam là khoảng 220 triệu đồng (hơn 18 triệu đồng/tháng), và sẽ tăng dần theo từng năm. Với 5 năm kinh nghiệm, thu nhập của người lao động có thể đạt trên 330 triệu đồng mỗi năm. Con số này sẽ tăng lên khoảng 800 triệu đồng và 1,3 tỷ đồng nếu có từ 15-20 năm kinh nghiệm.
Việt Nam hiện đang trở thành điểm đến quan trọng trong việc tìm kiếm nhân sự cho các quốc gia đang cần nguồn nhân lực trong ngành bán dẫn. Vào tháng 5/2024, một đoàn làm việc gồm 19 doanh nghiệp và trường đại học từ Đài Loan đã đến Việt Nam để phỏng vấn sinh viên cho các chương trình cao học và thực tập, kèm theo nhiều hỗ trợ hấp dẫn.
Song song đó, nhiều trường đại học và cơ sở đào tạo tại Việt Nam đã mở chuyên ngành đào tạo về bán dẫn hoặc triển khai các khóa học chuyển đổi từ các ngành có liên quan để học viên có thể làm việc chuyên sâu trong lĩnh vực này. Đại học FPT đã tuyển 1.000 chỉ tiêu cho ngành Thiết kế Vi mạch bán dẫn, đồng thời xem xét cấp học bổng lên đến 100% cho tất cả thí sinh đăng ký chuyên ngành này. Các trường đại học như Đại học Bách khoa Hà Nội, hai đại học Quốc gia, Đại học Đà Nẵng, Đại học Cần Thơ, Đại học Phenikaa, Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội cũng đã mở các ngành đào tạo mới và đưa ra nhiều chính sách thu hút sinh viên theo học.
Về định hướng dài hạn đối với nhân sự ngành bán dẫn, đại diện Tập đoàn FPT chia sẻ: "Cơ hội việc làm trong lĩnh vực bán dẫn hiện rất rõ ràng, không chỉ ở Việt Nam mà còn ở các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc... Tuy nhiên, vấn đề lớn là phải nâng cao chất lượng đào tạo để đáp ứng yêu cầu khắt khe của các doanh nghiệp. Nhờ đó, nhân sự Việt Nam không chỉ có thể làm việc tại các doanh nghiệp trong nước như FPT, mà còn có cơ hội làm việc cho các công ty nước ngoài tại Việt Nam và thậm chí ở các thị trường quốc tế như Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ."
Đại diện FPT cũng nhấn mạnh: "25 năm trước, khi FPT quyết định vươn ra thế giới bằng con đường xuất khẩu phần mềm, chúng tôi đã bị hoài nghi về khả năng của người Việt: Liệu chúng ta có đủ năng lực để đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp nước ngoài không? Đến nay, Việt Nam đã có hàng triệu kỹ sư công nghệ thông tin. Với khả năng, sự cần cù và tinh thần chiến đấu của các bạn trẻ, chúng tôi tin rằng Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục thị trường toàn cầu trong lĩnh vực bán dẫn."